Λεονάρντο ντα Βίντσ
Για τον Πυθαγόρα, τον αρχαίο Έλληνα μαθηματικό και φιλόσοφο, οι αριθμοί δεν ήταν μόνο ιεροί αλλά μία μεγαλειώδης αντανάκλαση όλων των πραγμάτων, η πραγματική ουσία της φύσης από την οποία ξεδιπλώνονται όλα. Αυτό σημαίνει ότι τα πάντα κατασκευάστηκαν βάσει μαθηματικών μοτίβων. Δεν είναι να απορεί κανείς που χρησιμοποιούμε ακριβείς αριθμούς για να περιγράψουμε την αναλογία μεταξύ αρσενικών και θηλυκών μελισσών σε μία κυψέλη ή ακόμα και να υπολογίσουμε την ελικοειδή διάταξη των φύλλων. Αλλά τι ισχύει για κάτι υποκειμενικό όπως η αρμονία ή η ομορφιά; Τι κοινό έχουν αυτοί οι αριθμοί με τα μάτια της Μόνα Λίζα; Η απάντηση είναι 1,618 – και δεν αστειεύομαι.
Μαθηματικά, ο Χρυσός Λόγος δηλώνει ότι δύο ποσότητες βρίσκονται σε ιδανική σχέση μεταξύ τους εάν ο λόγος τους είναι ίδιος με το λόγο του αθροίσματός τους προς τη μεγαλύτερη από τις δύο ποσότητες. Μπορεί να εκφραστεί στρογγυλοποιημένος σε τρία δεκαδικά (ως άρρητος αριθμός, όπως το π) στο 1,618. Απαντώμενος παντού στη φύση, λέγεται ότι κρατάει το κλειδί στις αναλογίες της ομορφιάς και της αρμονίας και χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό από την αρχαιότητα. Ο Φειδίας, ο αρχιτέκτονας του Παρθενώνα στην Αθήνα, χρησιμοποίησε αυτή την αναλογία για να κατασκευάσει το οικοδόμημα αυτό, και αυτός είναι ο λόγος που ο αριθμός εκφράζεται με το φι (Φ).
Αυτή η αριθμητική γοητεία για τα μοτίβα στην ομορφιά επηρέασε πολλούς άλλους λάτρεις της τέχνης και των μαθηματικών. Το έτος 1490, ένας ιδιαίτερα διάσημος ειδήμονας σχεδίασε σε ένα από τα ημερολόγιά του μία εικονογράφηση που αντικατόπτριζε τα ιδεώδη της Αναγέννησης για τον Άνθρωπο ως μέτρο όλων των πραγμάτων: το Βιτρούβιο Άνθρωπο, αναπαριστώντας τον κανόνα του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου για τις τέλειες ανθρώπινες αναλογίες – μία ιδέα που αναπτύχθηκε από το Χρυσό Λόγο.
Ο ντα Βίντσι, όπως πολλοί άλλοι ζωγράφοι της Αναγέννησης, σχεδίασε τα στοιχεία των πινάκων του ώστε να υπακούν σε αυτό το λόγο. Αυτό δημιούργησε μία σχολαστική μέθοδο που μιμείται και εκφράζει αβίαστα τα μοτίβα της φύσης ώστε να αποφεύγεται να φαίνονται τεχνητά. Νεότεροι καλλιτέχνες όπως ο Νταλί ακολούθησαν το ίδιο.
Κοίτα γύρω: τα ανθρώπινα πράγματα που ενσωματώνονται καλύτερα στο περιβάλλον τους είναι πιθανώς τα πιο μελετημένα ή ακόμα και εκείνα που μερικές φορές περνούν απαρατήρητα. (Συχνά σκέφτομαι ότι η καταλληλότερη μουσική είναι εκείνη που γίνεται αντιληπτή μόνο στη σιωπή.) Η αρμονία του φ είναι παντού: το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να την παρατηρήσεις.
Artur Deus Dionisio