Οπωρώνας

Σαν σήμερα το 1943 οι άνθρωποι στο γκέτο της Βαρσοβίας εξεγέθηκαν ενάντια στην τελική προσπάθεια των Γερμανών Ναζί να μεταφέρουν τον εναπομείναντα πληθυσμό του γκέτο στα στρατόπεδα θανάτου Τρεμπλίνκα και Μάζντανεκ. Η εξέγερση ξεκίνησε όταν το γκέτο αρνήθηκε να παραδοθεί στον διοικητή της αστυνομίας Γιέργκεν Στρούπ, ο οποίος διέταξε το κάψιμο του γκέτο τετράγωνο προς τετράγωνο, επιχείρηση που τελείωσε στις 16 Μαΐου. Σκοτώθηκαν συνολικά 13.000 Εβραίοι, περίπου οι μισοί εξ αυτών κάηκαν ζωντανοί ή έπαθαν ασφυξία.

Σήμερα παρουσιάζουμε έναν γαλήνιο πίνακα που δημιούργησε ο Εβραίος καλλιτέχνης Σίμτσε Τράχτερ. Με δυνατά χρώματα, παχύ ιμπάστο και δυναμική αναπαράσταση της φύσης, ο Οπωρώνας παρουσιάζει όλα τα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν το έργο του Σίμτσε Τράχτερ. Ο πίνακας ζωγραφίστηκε γύρω στο 1928 κατά τη διαμονή του ζωγράφου στη Γαλλία.

Ο Σίμτσε (Σίμων) Τράχτερ γεννήθηκε στο Λούμπλιν στις 16 Σεπτεμβρίου του 1894. Προερχόταν από αφομοιωμένη, ευκατάστατη οικογένεια ενός Εβραίου έμπορου. Η γενέθλια πόλη του επηρέασε έντονα το έργο του και ενέπνευσε πολλά από τα αστικά τοπία που ζωγράφισε. Λίγα είναι γνωστά για την παιδική του ηλικία, τη στάση του απέναντι στην πίστη των προγόνων του ή την ευχέρειά του στην εβραϊκή γλώσσα. Χάρη στην οικογένειά του μπόρεσε να αφιερώσει πολύ από τον χρόνο του στην εκμάθηση σχεδίου και ζωγραφικής. Παρακολούθησε μαθήματα σε σχολές τέχνης στη Βαρσοβία, την Κρακοβία και τη Βιέννη. Σημείο καμπής στην καριέρα του υπήρξε η διαμονή του στο Παρίσι από το 1925 μέχτι το 1929. Στη Γαλλία, ο Τράχτερ είχε τη δυνατότητα να συγκρίνει την τέχνη του με αυτήν των συγχρόνων του. Αυτό τον οδήγησε να εισάγει θεμελιώδεις αλλαγές στο ζωγραφικό του στιλ. Αφότου επέστρεψε στην Πολωνία το 1930, διοργανώθηκε η πρώτη έκθεση έργων του στο κτίριο της Εβραϊκής Ένωσης για την Προώθηση των Καλών Τεχνών στη Βαρσοβία. Από εκείνη τη στιγμή τα έργα του Τράχτερ εκθέτονταν αρκετά συχνά στο κοινό.

Το ξέσπασμα του πολέμου βρήκε τον Τράχτερ στην πόλη του Καζίμιερζ Ντόλνι· δεν έχουν διασωθεί πληροφορίες σχετικά με την τύχη του τους πρώτους μήνες της σύρραξης. Το 1940, κατοικούσε ήδη το γκέτο της Βαρσοβίας. Μεταξύ 1941 και 1942, η Γιούντερατ της Βαρσοβίας εξασφάλισε αρκετή χρηματοδότηση για την ανακαίνιση της αίθουσας συνεδριάσεων και της έδρας της στην οδό Γκρζιμπόβσκα. Η ανακαινισμένη αίθουσα θα διακοσμείτο με μια τοιχογραφία που θα απεικόνιζε τον Ιώβ. Τρεις καλλιτέχνες έλαβαν την παραγγελία: ο Τράχτερ, ο Φίλιξ Φράιντμαν και ο Σάμιουελ Πούτερμαν. Τον Μάιο του 1942, έχοντας εργαστεί για σχεδόν μισό χρόνο, ο Τράχτερ έβαλε την τελευταία πινελιά στο τελευταίο του έργο. Χρηματοδοτώντας την ανακαίνιση οι Γερμανοί πιθανόν προσπαθούσαν να αποκοιμίσουν την επαγρύπνηση των κατοίκων του γκέτο. Μόλις δύο μήνες αργότερα, ξεκίνησαν την Grossaktion (Μεγάλη Επιχείρηση Εκκαθάρισης). Στις 25 Αυγούστου του 1942, ο Τράχτερ συνελήφθη και πιθανότατα πέθανε στην Τρεμπλίνκα. Η έδρα της Γιούντερατ μαζί με την τοιχογραφία και ολόκληρο το γκέτο ισοπεδώθηκαν.

Παρουσιάζουμε το σημερινό έργο χάρη στο Εβραϊκό Ινστιτούτο Ιστορίας στη Βαρσοβία. Περισσότερα έργα του Σίμτσα Τράχτερ και άλλων προπολεμικών Εβραίων καλλιτεχνών είναι διαθέσιμα στην Πύλη Ντέλετ.

ΥΓ. Η Έρνα Ροζενστάιν έχει μια συναρπαστική ιστορία. Ήταν επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, κομμουνίστρια και–το σημαντικότερο–καλλιτέχνιδα.