Straattafereel met keuvelende mensen

De hoogoprijzende van schuine daken voorziene bakstenen huizen, staan dicht tegen elkaar aangedrukt. We zien een bakkerswinkel en een kapperszaak (herkenbaar aan een gestreepte paal en gouden kommen voor aderlatingen). Dit tafereel toont Jacobus Vrel als een pionier van het stadsgezicht, het nieuwe genre dat zich vanaf circa 1650 ontwikkelde. Zijn afbeeldingen zijn ongewoon, de personen die hij schildert zijn parmantig en zijn straattaferelen lijken op scènes uit een toneelstuk. Lange tijd werden zijn schilderijen verward met die van Johannes Vermeer. Vrels schilderijen vindt men in de meest vooraanstaande musea ter wereld en onder verzamelaars zijn zij begeerde zeldzame objecten. Maar de kunstenaar zelf is tot op de dag van vandaag een grote onbekende.

Met de aankoop van Vrels Straattafereel, met de ondersteuning van de Ernst von Siemens Kunststiftung, heeft de Alte Pinakothek voor het eerst een belangrijk werk van deze raadselachtige schilder verworven. Binnen zijn kleine oeuvre van vooral stadsgezichten en interieurs is dit schilderij van bijzondere betekenis. Het is een van Vrels vroegste werken en tegelijkertijd zijn meest complexe architectonische compositie. Dit op het eerste gezicht typische voorbeeld van Nederlandse barokschilderkunst verschilt van alle andere architectonische afbeeldingen van die tijd en neemt daarmee een bijzondere plaats in binnen de collectie van de Alte Pinakothek. Vrel was een pionier op zijn gebied en geen navolger zoals lange tijd werd verondersteld.

Typerend voor Jacobus Vrels straattaferelen zijn de ongewoon smalle, hoge, dicht tegen elkaar staande bakstenen huizen met hun rood-bruine bakstenen. Deze huizen hebben drie tot vijf verdiepingen en spitse zadeldaken gedekt met Oud Hollandse pannen. De puien zijn aan elkaar verbonden met verscheidene uiteenlopende architectonische elementen. Het meest opvallend zijn de smalle, vaak witgekalkte vensterramen.

Zie je de personages in de straat? De dame links praat met de andere vrouw voor de bakkerswinkel. Zij draagt een boodschappenmandje aan haar arm. De drie vrouwen zijn gemakkelijk te herkennen aan hun witte kapjes en halsdoeken. De mannen dragen een hoed en donkere kleding. De man rechts leunt al pratend op een lange stok. De personages op de voorgrond zijn groot en verder naar achteren worden ze almaar kleiner. Zo creëert de schilder dieptewerking.

Dit schilderij is tot 27 februari 2022 te zien op de tentoonstelling Jacobus Vrel: Eine Spurensuche (Jacobus Vrel, een speurtocht) in de Alte Pinakothek in München.

PS Ben je net zo nieuwsgierig naar Jacobus Vrel als wij? Hier kun je meer te weten komen over deze geheimzinnige schilder.

PPS December is nu echt begonnen. Kijk alsjeblief eens naar onze papieren DailyArt kalenders voor 2022.