Sziwa Nataraja

Sziwa jest integralną częścią hinduskiego panteonu i trzecim bogiem (niszczycielem) triumwiratu (obok stwórcy Brahmy i opiekuna Wisznu). Ta popularna rzeźba ukazuje go w postaci Nataraja, Boga-patrona (a dokładniej króla) tańca. Shiva Nataraja znakomicie ilustruje kosmiczny taniec Ananda tandava - taniec błogości. Symbolizuje on niekończący się, wieczny cykl tworzenia, niszczenia i regeneracji. Jest to kamień węgielny hinduistycznego systemu wierzeń, a także ogromne źródło inspiracji artystycznej.

Prawa stopa Nataraja znajduje się na nieśmiertelnym demonie Apasmarze, który reprezentuje ignorancję. Wieczna egzystencja Apasmary ma zasadnicze znaczenie dla zachowania równowagi między wiedzą a ignorancją - ponieważ bez ignorancji wiedza nie miałaby żadnej wartości. Dlatego też uważa się, że Śiwa nieustannie pozostaje w swojej formie Nataraja poskramiając Apasmarę.

Sziwa został przedstawiony w płonącej aureoli znanej jako prabha mandala, która reprezentuje cykliczną naturę czasu. Jego dredy rozwiewają się w szaleńczym tańcu. W górnej prawej ręce trzyma damaru, dwustronny bęben - źródło pierwotnych wibracji inicjujących cykl stworzenia. W górnej lewej ręce trzyma agni - ogień, symbolizujący jego moc zniszczenia. Gesty dłoni dolnych rąk symbolizują ochronę i zbawienie.

Podczas gdy niektóre starsze wersje Shiva Nataraja pojawiały się już w V wieku, ta kultowa rzeźba została wykonana po raz pierwszy w południowych Indiach około X i XI wieku za panowania dynastii Chola . Chociaż prawdopodobnie rzeźby te nie są już wyłącznie rzeźbione ręcznie, są one nadal reprodukowane do użytku w hinduskich domach, świątyniach i rytuałach, niewiele, jeśli w ogóle, różniąc się od tych z okresu Chola.

- Maya Tola

P.S. Przeczytaj historię Amrity Sher-Gil - indyjskiej Fridy Kahlo!