Narcyz

Ten obraz, mimo początkowego sceptyzmu, ogólnie uznawany za pracę Caravaggia, nie jest jeszcze dokładnie znany i zasługuję na dyskusję.

Sławny mit o Narcyzie, również zawarty w Metamorfozach Owidiusza, opowiada o myśliwym – młodym i przystojnym, ale bez serca – który okrutnie odrzuca wszelkie miłostki.
W odwecie bogini Nemezis skazała go na wieczne znoszenie bólu nieodwzajemnionej miłości. Potem zakochał się we własnym odbiciu, spoglądał w źródło i – nie mogąc się oderwać – ostatecznie utopił się, próbując uchwycić swój obraz. W przeciwieństwie do charakterystycznego, oryginalnego podejścia Caravaggia, większość przedstawień świetnie prezentuje się na zewnątrz w otoczeniu pastoralnych drzew i roślin.

Jednakże tutaj niespodziewanie ciemne tło antycypuje śmierć Narcyza, a Caravaggio uchwycił moment, w którym bohater, ogarnięty pięknem własnego odbicia, delikatnie pieści powierzchnię wody w próżnej próbie uwiedzenia własnego wizerunku. Mistrzowskie przedstawienie doskonale oddaje zachwyt głównego bohatera (i wywołuje to samo uczucie u patrzącego) za pomocą niemal idealnego koła stworzonego przez Narcyza i jego odwróconego odbicia, skoncentrowanego na jasno oświetlonym kolanie.

Narcyz, temat „nieprzyzwoity”, wpisuje się w neoplatońskie podejście, odnoszące go we wczesnej epoce nowożytnej do pogańskiej kultury i literatury. Rzeczywiście, obraz mógł być rozumiany jako nawiązanie do znanego greckiego aforyzmu γνῶθι σαυτόν (poznaj siebie), w którym zobaczenie siebie jest określane jako sposób na zbliżenie się do Boga. Alternatywnie, intencją Caravaggia mogła być przestroga przed próżnością egoizmu i piękna fizycznego oraz zachęcanie obserwatorów, by dążyli do cnoty, spoglądając poza siebie.

P.S. Narcyz nigdy nie przestał fascynować artystów. Yayoi Kusama stworzył Ogród Narcyza w 1966 roku. Zobaczcie tę spektakularną instalację tutaj! <3