Autoportret w futrze

Czas na nową współpracę! W nadchodzące niedziele prezentować będziemy cudowną kolekcję Bayerische Staatsgemäldesammlungen – Starej Pinakoteki w Monachium. Możecie też zobaczyć ich dzieła na naszych profilach społecznościowych (śledźcie na nas na Facebooku, Twitterze i Instagramie). Startujemy z absolutnym klasykiem z historii sztuki. Bawcie się dobrze! :)

Autoportret norymberskiego malarza, Albrechta Dürera, z roku 1500 jest nie tylko jednym z najsłynniejszych obrazów zgromadzonych w Starej Pinakotece, ale również jednym z najbardziej rozpoznawalnych w historii sztuki Zachodu. Dzieło ukazujące postać rzeczywistych rozmiarów wyznaczało punkt zwrotny końca średniowiecza.

Choć nad wyraz nowoczesny w swym odważnym prezentowaniu indywidualności, obraz ten wciąż zdradza silne wpływy chrześcijaństwa, które zdominowało wieki średnie. Wizerunek z pierwszego planu stanowi cytat z Salvator Mundi (Jezus Chrystus Zbawiciel Świata). Artystyczną twórczość Dürera również można powiązać z chrześcijańskim motywem, jako że rysunek, grafika czy malarstwo są w stanie stworzyć świat, a nawet „stworzyć” go na nowo. Łacińska sentencja w tłumaczeniu głosi: „Takoż ja, Albrecht Dürer z Norymbergi, odmalowałem siebie niebladnącymi kolorami, w wieku 28 lat”. Był to już trzeci jego autoportret, pierwszy jednak tak radykalnie zrywający z tradycyjnym malarstwem.

Sięgające ramion włosy mogą być postrzegane jako zamierzone nawiązanie do postaci Chrystusa. Zwyczajowo zwykło się Go przedstawiać jako młodego mężczyznę z włosami sięgającymi ramion, umieszczonego w centrum obrazu. Dürer zaadaptował tym samym święty motyw i przedstawił siebie z pewnym podobieństwem do Boga. Nawiązuje do tego nieskazitelny i wyidealizowany wygląd oraz ubranie godne arystokraty.

Malarz ułożył swoją dłoń w centrum portretu. Sięga ona do kołnierza z futra kuny, które zgodnie z ówczesnym zwyczajem było zarezerwowane dla klas wyższych i właściwie zakazane artyście utrzymującemu się z pracy własnych rąk. Gest ten można więc odczytać jako wyraz jego zamiaru awansu społecznego.

Jako znak towarowy Albrecht Dürer umieszczał na swoich obrazach swój słynny monogram: A jak Albrecht oraz D jak Dürer. W ten sposób zaznaczał swoje autorstwo i niejako dokumentował swoje wysokie standardy. W czasach Dürera artyści wciąż organizowali się w gildie, a ich status był równy rzemieślnikom. Nowoczesnego artystę, będącego nowinką w tamtych czasach, znamionowały zmyślność i wizjonerstwo. Ten autoportret, jak żadne inne dzieło ówczesnych artystów, stanowi świadectwo procesu odkrywania. 

Za życia Dürera obraz ten wisiał najprawdopodobniej w jego domu w Norymberdze, skąd później został przeniesiony do ratusza, po czym sprzedany do Monachium w 1805 roku. Obraz odnalazł swą drogę z przestrzeni prywatnej do reprezentacyjnej przestrzeni miejskiej, a stamtąd do królewskiej kolekcji obrazów. W wędrówce tej przeobraził się z indywidualnego portretu w dumę miasta z „syna miasta”, a wreszcie w klasyka historii sztuki. 

P.S. Tu znajdziecie listę najbardziej ikonicznych autoportretów sztuki europejskiej, które każdy powinien znać. Jest tam również Dürer. :)

P.P.S. Poznajcie reprodukcje renesansowych arcydzieł zawarte w naszej kolekcji grafik DailyArt.