Hieronymus Bosch'un Takipçileri
Çirkinliği görsel bir araç olarak kullanmak Bosch’un zamanında popülerdi. Hayata dair satirik yaklaşım, 15. yüzyıl Hollanda’sında alışılagelmedik değildi. Mesela, Retorik performans grupları (Rederijkers) her Hollanda şehrinde kurulmuş ve halka sunulan çoğunlukla ciddi ahlaki oyunlara odaklanmıştı. Bunlar izleyiciye skeç, komedi ve ekseri grotesk karakter seçimleriyle, etik ve ahlak dersleri vermek için tasarlanan oyunlardı. Din ahlakı genelde abartılı ve çirkin karakterlerle canlandırılırdı çünkü ne kadar korkunç olurlarsa, o kadar büyük ilgi çekiyor ve halkta merak uyandırıyorlardı. Bosch’un ya da son yapılan bir araştırmaya göre Bosch’un bir takipçisinin, bu grotesk yüzlerle yaptığı resim örneğinde olduğu gibi, aynı tekniği o zamanın resimlerinde görmek de sürpriz olmasa gerek.
Bu tasvirde İsa’nın yüzü, tıpkı sağındaki Veronica’nın yüzü gibi durgun fakat etraflarındaki çarpık ve pis yüzlü insanlar bir şekilde dalga geçip alay ediyorlar. Bu zıtlığın sebebi belli: insanlığın kurtarıcısı İsa saf, bu yüzden yüzü huşu içinde bir güzellikte, öte yandan etraftaki insanlar sanki her an bir kavga başlatacaklarmış gibi yamuk dişli, gürültücü ve buruşuk suratlılar. Bu çirkinlik, onları bu resimdeki sahneye özgü açık değerleri ileterek, ahlaksız bir yaşamla ilişkilendiriyor.
Bu çirkin karakterleri kullanarak ressam bize meydan okuyor: bize neye baktığımızı sorgulatmak istiyor, böylece bizlerin efor sarfetmesi bir şekilde bizi resime çekiyor. Resim bir ayna gibi, en kötü özelliklerimizi bize yansıtıyor. Kabul etmeye daha az meyilli olduğumuz yanlarımızı bir nebze olsun fark etmemize sebep oluyor. Anlamın ortaya çıkması için gerektiği üzere kendimizi, kalabalıkla İsa’dan olduğundan daha fazla bir tutuyoruz ve bu, izleyici ile sanatçının bize gösterdiği erdemli olmak görevimizi hatırlatma etkileşimi ile gerçekleşiyor, en nihayetinde kim bu çirkin yüzlerden biri olmak ister ki?
- Sarah Mills