Faslı Şef

Heybetli ve ifadesiz bir şekilde parlak beyaz elbisesiyle uzun bir adam nöbet tutmakta ve dar bir kılıcı da kaslı kolunun bir uzantısı gibi belirmektedir. Güç ve entrika tablodan dışarı taşmaktadır. Peki, bu görüntüyü bu kadar dondurucu kılan nedir? Görüntünün gerçekçi boyutu dışında adamın göz kamaştırıcı kıyafeti ile tablonun karanlık unsurları arasındaki zıtlıktır bu görüntüyü dondurucu kılan. Kumaşın kıvrımları, iplik tutamları ve hançer sapı ile kılıfı üzerindeki karmaşık altın işlemeler gibi zengin detaylar şaşırtıcı derecede gerçekçi ve olağanüstüdür. Tuvalden ziyade pürüzsüz bir tahta panelin üzerinde resmetme sanatçıya belirgin fırça darbeleri olmadan bir resim oluşturmasına ve çeşitli özellikleri ve dokuları gelebileceği en son nokta olan bir belirginlikle ortaya koymasına imkân sağlamıştır.

Bu sıra dışı tabloyu kim yaptı? Sanatçının Viyanalı neredeyse unutulmaya yüz tutmuş bir ressam olan Eduard Charlemont olduğunu öğrenmek şaşırtıcı olabilir. Genç yaşında babası tarafından minyatür portre resmi üzerine eğitilmiştir. Sonrasında 30 yıl boyunca yaşamını idam ettirdiği Fransa’ya yerleştiği süre zarfına kadar sanatsal yeteneklerini bilemek için Avrupa boyunca yolculuk etmiştir. Charlemont’nun tablolarının çoğunu Faslı Şef’ten farklı olarak portreler ve freskler oluşturmaktadır.  19.yy Avrupa’sında, Batı Asya’yı, Orta Doğu’yu ve Kuzey Afrika’yı kuşatan bir Doğu hayranlığı hüküm sürmekteydi. Bunun bir sonucu olarak Oryantal olarak isimlendirilen birçok tablo resmedildi, fakat bu tablonun aksine birçoğu harem kadınlarının hayatlarına dokunan eserlerdi. Charlemont bu eserini 1878 Paris Salon’unda Harem Gardiyanı (The Guardian of the Seraglio) başlığı altında sergilemiştir, bu başlıkta adamın bir Müslüman hanesindeki kadınların koruyucusu olduğu pozisyonunu açıklar niteliktedir. Oldukça süslü desenli duvarları ve iç mekân kemerleri, güney İspanya’da 13. Ve 14. yy’lerde inşa edilmiş olan El Hamra Sarayından esinlenerek oluşturulmuştur. 1892 yılında satın alındığında tablo El Hamra Korucusu(The Alhambra Guard) olarak biliniyordu fakat iki yüzyıl sonra günümüz ismini almıştır. Oryantal tablolarının tipik bir örneği olan Faslı Şef hayal kırıklığına uğratan ama yine de ihtişamlı bir kostümlü adamla birlikte bir sahne ortaya koymaktadır.

- Martina Keogan

Not: Batının Doğu’ya olan hayranlığı aynı zamanda the Orientalism of Eugène Delacroix linkinde de belirtildiği gibi Eugène Delacroix’nın Oryantalizminde de görülmektedir.