Joseph Ducreux
Stockholm'deki Nationalmuseum geçtiğimiz günlerde XVI. Louis maiyetinin önde gelen sanatçılarından Fransız Joseph Ducreux'nün iki fizyognomik otoportresini aldı. Natüralizm Ducreux’nün portrelerini güçlü bir şekilde etkilemiştir ve bu portrelerin karakteristik özelliği bir duygu durumunu veya spesifik bir yüz ifadesini yansıtmalarıdır.
1789'da başlayan Fransız Devrimini takip eden yıllarda Ducreux hanedana, daha doğrusu kraliçeye yakınlığı sebebiyle tehlikeli bir duruma düşmüştür. Bunun sonucunda 1791'de Londra'ya taşınmıştır. Bu kısa sürede Ducreux'nün yaptıklarıyla ilgili elimizde çok bilgi yok ama Kraliyet Sanat Akademisi'nde portre ve otoportrelerini sergilediğini biliyoruz, Surprise mixte [sic] with Terror ve Surprise eserleri de dahil. Büyük ihtimalle Nationalmuseum'un aldığı eserlerden biri Lonra'da sergilenen bu iki eserden ilkinin daha sonradan yapılan bir versiyonu. Büyük gözlerinden, açılmış ağzından ve sonuna kadar gerilmiş ellerinden anlaşılacağı üzere sanatçının yüz ifadesi korkuyla karışık abartılmış bir şaşkınlığı gösteriyor. Bu eserler şüphesiz ki birer otoportredir, ancak duyguları tanımlayan başlıkları -şaşkınlık, sürpriz gibi- gösteriyor ki fizyognominin kendisi, aslında konu olarak odak noktasına alınmak istenmiş.
Ducreux'nün fizyognomi sevdası onun zamanını yansıtır, yani Aydınlanma Çağı'nın en gözde bilimsel temasınının bir göstergesi sayılır. Otoportreyi bilhassa fizyognomik bakış açısıyla harmanlamak, otoportreye yeni bir yön vermenin ilk adımları olarak görülebilir. Ducreux her gün herkeste gördüğümüz yüz ifadelerini ve kendisini resimlerinde yakalamayı denedi. Bu yüzden sanatçının zamansız şakacılığı ve deneyimleme arzusunun sonucu olan otoportresinin günümüzde popüler bir 'meme' (kültürel araçlar vasıtasıyla kolayca yayılan, özellikle çocukları ve kolay etkilenen insanları etkileyen yaygın bir düşünce ya da düşünce şekli) haline gelmesi şaşırtıcı değildir.
Not: Burada Frans Hals ile gülmek için 9 sebep bulabilirsiniz :-)