Dosso Dossi
Tabloya bakın. Biraz tuhaf, değil mi?
Bu eser, 16. yüzyıl başlarında İtalya’nın Ferrara sarayında moda olan karmaşık, alegorik ve ezoterik tabloların tipik bir örneğidir. Ariosto’nun da aralarında yer aldığı dönemin ünlü yazarları sarayda ağırlanırdı. Tablonun edebi ilham kaynağı, ünlü mimar Leon Battista Alberti’nin Virtus adlı ara oyunudur; tablonun ressamı, bu metni rüya gibi bir dille yeniden yorumlamıştır.
Dosso Dossi, Venedik sanatını anımsatan ancak semboller ve gizli mesajlarla daha yoğun bir yapıda, sürekli göndermelerle birbirine bağlı üç ana figür içeren bir kompozisyon oluşturmuştur. Bu semboller, figürlerin veya manzaranın güzelliğini bile gölgede bırakır; hatta öyle ki, bulutlarla dolu gökyüzüne karşı suni birer ipucu olarak sunulmaktadırlar.
Solda, ayaklarındaki şimşekle tanınan Jüpiter bir tuvale kelebekler çizerken, yani yaratıcı bir eylemle tasvir edilmiştir. Kelebek düşüncenin uçuculuğunu; masa arkasında beliren gökkuşağı ise fikirlerin geçiciliğini temsil ediyor. Resimde, her yaratılışın kökeninde evrensel düzen kavramına bağlı, ilham verici bir fikir olması gerektiğini ima ediyor. Dramatik bir şekilde aydınlatılan kırmızı cübbesi, ikinci merkezî figür olan Merkür'ün oturduğu aynı renkli örtüye bağlanan güçlü bir renk vurgusu oluşturuyor. Merkür'ün kanatlı miğferi (petasos), kanatlı sandaletleri ve yaşayanları uykuya daldırma ile uyandırma ezoterik gücünü simgeleyen altın kadüs (caduceus) gibi nitelikleri belirgindir. Uyku tanrısı ve rüyaların rehberi (dux somniorum) olarak bilinir ve sessiz olmaya çağıran hareketi, üçüncü figürün — Olimpos'un eşiğine yaklaşan kadının — aceleciliğini sınırlamak içindir.
Bu üçüncü figür, geçmişte sıklıkla Erdem olarak tanımlanmıştır, ancak ikonografik özelliklerine sahip değildir. Başındaki çiçekli taç, çıplak kollarını saran çelenkler ve rüzgârda dalgalanan ince elbisesi, onu Erdem’den ziyade Aurora (Şafak) ile ilişkilendirir. Dante’nin bile aktardığı bir geleneğe göre, Aurora sabah görünümüyle uykuyu dağıtır ve Merkür, Jüpiter’in uykusunu korumak için onun Olimpos’a girişini engeller. Jüpiter gözleri kapalı resim yaparken, Dossi, rüya ile resim arasındaki Platonik benzetmeden hareketle tanrıların kralının rüya gördüğünü ima eder. Jüpiter, Dük I. Alfonso'nun özelliklerini taşır ve Belvedere Şatosu'ndaki dükün yatak odası için tasarlanmış olan resim, Ferrara hükümdarı d'Este lordunun dinlenmesine ve eğlencelerine adanmış bir alanda uykunun ve rüyanın alegorik bir savunmasıdır.
Not: Yunan (ve Roma) tanrılarını ne kadar iyi tanıyorsunuz? Yunan Mitolojisi testimizde bilginizi ölçebilirsiniz!
Sevgili DailyArt kullanıcıları, uygulamamıza yeni bir dil sürümü eklemeyi planlıyoruz ve düşüncelerinizi duymayı çok isteriz! Sizce sırada hangi dili seçmeliyiz? Bu kısa anketi doldurarak fikrinizi bizimle paylaşabilirsiniz!