Raphael Santi
Κατά τη διάρκεια του επόμενου μήνα, κάθε Τετάρτη και Κυριακή, θα σας παρουσιάζουμε ένα έργο τέχνης από τη βάση δεδομένων για τα χαμένα έργα της πολεμικής περιόδου - www.lootedart.gov.pl , που τη διαχειρίζεται το Υπουργείο Πολιτισμού και Εθνικής Κληρονομιάς της Δημοκρατίας της Πολωνίας. Εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Πολωνία έχασε πάνω από το 70% της υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς της. Ξεκινώντας το 1992 συλλέξαμε πληροφορίες για πάνω από 63.000 κλεμμένα έργα τέχνης. Ψάχνουμε περίπου 15.000 πίνακες και παρόλο που οι περισσότεροι απ' αυτούς μάλλον έχουν χαθεί οριστικά, ελπίζουμε ακόμα ότι θα επιστρέψουν στους νόμιμους, προπολεμικούς ιδιοκτήτες τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι κάποια νύξη από απλούς πολίτες που μας βοηθά να ιχνηλατήσουμε τα χαμένα καλλιτεχνήματα. Γι' αυτό είναι τόσο σημαντικό να μπορέσετε να δείτε αυτούς τους πίνακες. Ζητούμε προκαταβολικά συγγνώμη για την ποιότητα των εικόνων, αλλά συχνά είναι η μόνη εικόνα που διαθέτουμε. Μέχρι τώρα έχουμε ανακτήσει 28 έργα τέχνης. Ευχαριστούμε που μας υποστηρίζετε.
Ξεκινάμε με μια από τις σπουδαιότερες απώλειες, το Πορτραίτο ενός νεαρού άνδρα, του Ραφαήλ. Το πιο εντυπωσιακό κι ανάμεσα στα πιο όμορφα, κορυφαία έργα του Ραφαήλ είναι συγχρόνως και το πιο πολύτιμο έργο τέχνης, που έχασε η Πολωνία. Τον πίνακα αγόρασε ο Adam Jerzy Czartoryski (περίπου το 1799-1801) και τοποθετήθηκε στο μουσείο της πόλης Puławy, που το ίδρυσε η μητέρα του, Izabela Czartoryska. Από το 1809 το έργο άρχισε να εκτίθεται στο τοπικό Μικρό Γοτθικό Μουσείο και το 1822 αποτέλεσε τμήμα των συλλογών, που ανήκαν στο Μουσείο της Πριγκίπισσας Czartoryski στην Κρακοβία. Την περίοδο που ξέσπασε ο πόλεμος, το πορτραίτο μαζί με τα άλλα πιο πολύτιμα αντικείμενα τα έκρυψαν στην Sieniawa - τα έχτισαν σε ένα παράπηγμα. Οι Γερμανοί στρατιώτες ανακάλυψαν την κρυψώνα και άρπαξαν τα τιμαλφή αλλά ευτυχώς άφησαν τους πίνακες. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1939 τα έργα μεταφέρθηκαν στο Pełkiny απ' όπου η Γκεστάπο της περιοχής του Rzeszów τα πήρε και στις 31 Οκτωβρίου 1939 τα κατάσχεσε ο Kajetan Mühlmann, αρχηγός των SS. Το πορτραίτο το κράτησε ο Hans Posse με σκοπό να το συμπεριλάβει στο μουσείο τεχνών του Linz, όπως το σχεδίαζε ο Χίτλερ. Κατά την προετοιμασία της έκθεσης δόθηκε προς ασφάλεια στο τοπικό Μουσείο του Κάιζερ Φρήντριχ στο Βερολίνο, απ' όπου ο Hans Frank το επανέφερε στην Κρακοβία, για να διακοσμήσει την έπαυλή του στο Βάβελ. Το πορτραίτο συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των "προστατευομένων" του Ειδικού Αντιπροσώπου της Υπηρεσίας για την Απογραφή και Προστασία των Έργων Τέχνης και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς μαζί με άλλους 6 από τους πιο πολύτιμους πίνακες από το Μουσείο της Πριγκίπισσας Czartoryski, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1940. Χάθηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες κατά την εκδίωξη του Hans Frank από την Κρακοβία (ή και νωρίτερα). Εικάζεται ότι το πορτραίτο είτε καταστράφηκε ή εκλάπη.