Πορτραίτο ενός ράφτη ("Ο ράφτης") by Τζιοβάνι Μπατίστα Μορόνι - circa 1570 - 99.5 x 77 cm Πορτραίτο ενός ράφτη ("Ο ράφτης") by Τζιοβάνι Μπατίστα Μορόνι - circa 1570 - 99.5 x 77 cm

Πορτραίτο ενός ράφτη ("Ο ράφτης")

λάδι σε καμβά • 99.5 x 77 cm
  • Τζιοβάνι Μπατίστα Μορόνι - 1520/24 - 5 Φεβρουαρίου 1579 Τζιοβάνι Μπατίστα Μορόνι circa 1570

"Το πορτραίτο ενός ράφτη" φιλοτεχνήθηκε απότον καλλιτέχνη Τζιοβάννι Μπατίστα Μορόνι περίπου το 1570, προς το τέλος της καριέρας του. Ο Τζιοβάννι Μπατίστα Μορόνι είναι ένας Ιταλός ζωγράφος της ύστερης Αναγέννησης, περισσότερο γνωστός για τα πορτραίτα του και τους εκκλησιαστικούς διακόσμους. Αυτό το πορτραίτο μας δείχνει έναν ράφτη (ή μάλλον έναν έμπορο υφασμάτων), που στέκεται μπροστά σε έναν πάγκο, όπου είναι απλωμένο ένα σκούρο ύφασμα. Ο ράφτης κρατά ένα ψαλίδι στο δεξί του χέρι και το ύφασμα με το αριστερό του χέρι. Το πρόσωπό του και το διαπεραστικό του βλέμμα στρέφονται προς τον θεατή δίνοντας την εντύπωση ότι η παρουσία του θεατή διέκοψε τη δραστηριότητα του ράφτη. 

Τι το ιδιαίτερο έχει αυτό το πορτραίτο; Ο πίνακας είναι σαφώς υψηλής ποιότητας: τα ρούχα του ράφτη έχουν αποδοθεί με μεγάλη ακρίβεια και τα θερμά χρώματα προσδίδουν μια αίσθηση οικειότητας στο πορτραίτο. Επιπλέον, το πορτραίτο είναι πολύ ρεαλιστικό: το μοντέλο έχει πολύ εκφραστικό βλέμμα και απεικονίζεται σε ώρα εργασίας, λες και ο Μορόνι ήθελε να ζωγραφίζει τον ράφτη, όπως πραγματικά είναι. Αυτό είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της δουλειάς του Μορόνι: ο καλλιτέχνης συνήθιζε να απεικονίζει πολλά από τα αντικείμενά του "φυσικά", δηλαδή δημιουργούσε ρεαλιστικές εικόνες παρουσιάζοντας το μοντέλο σε φυσική στάση. 

Κανένα από τα παραπάνω γνωρίσματα, ωστόσο, όσο σπουδαία κι αν είναι, δεν κάνουν αυτό το πορτραίτο ξεχωριστό. Η ιδιαιτερότητα αυτού του πορτραίτου οφείλεται στην επιλογή του θέματος: ένας ράφτης! Μέχρι τότε οι περισσότεροι ζωγράφοι παρουσίαζαν μόνο μέλη της αριστοκρατίας, του κλήρου και της κοινωνικής και οικονομικής ελίτ. Αυτό είναι ένα από τα πρώτα πορτραίτα της δυτικής τέχνης, όπου ένα μέλος της εργατικής τάξης ποζάρει και τού αποδίδεται το ίδιο κύρος με αυτό που απολαμβάνουν τα μέλη της υψηλής κοινωνίας. Ο ράφτης είναι σχετικά ευκατάστατος - μπορούμε να το μαντέψουμε από τα κομψά και περίτεχνα ρούχα του κι από το χρυσό δαχτυλίδι με ρουμπίνι, που φορά στο δεξί του χέρι - και μοιάζει άνετος και περήφανος για την τέχνη του, ή τουλάχιστον αυτό δείχνει στον θεατή το βλέμμα του, η πόζα του και η εμφάνισή του. Παρόλα αυτά είναι μια πολύ αντισυμβατική επιλογή θέματος για έναν καλλιτέχνη.

Αν και ήταν σχετικά διάσημος εν ζωή, ο Μορόνι δεν απόλαυσε την ευρεία επιτυχία, που πιθανόν άξιζε. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο Τζόρτζιο Βασάρι (ο πρώτος Ιταλός ιστορικός τέχνης και συγγραφέας του "Οι ζωές των διαπρεπέστερων ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων") δεν ταξίδεψε στο Μπέργκαμο, όπου μπορούσε κανείς να βρει τους περισσότερους πίνακες του Μορόνι. Επομένως, ο Μορόνι δεν συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο του Βασάρι, πράγμα που επηρέασε αρνητικά την μετέπειτα αναγνωρισιμότητά του. Αν και σε μικρότερο βαθμό, η μοίρα του Μορόνι μοιάζει κατά κάποιον τρόπο μ' αυτή του Καραβάτζιο: επιτυχία κατά τη διάρκεια της ζωής του, λήθη μετά τον θάνατό του, αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος των κριτικών και δημόσια αναγώριση αιώνες αργότερα. Λες και η τύχη (π.χ. ο αποκλεισμός από τον Βασάρι) και η αλλαγές της μόδας και του γούστου στον κόσμο των τεχνών έκανε με κάποιο τρόπο το θαύμα της, ώστε να δούμε αυτούς τους καλλιτέχνες με νέα, φρέσκια ματιά.