AA72

Ο AA72 είναι ένας από αυτούς τους πίνακες που σου έρχονται στο μυαλό κάθε φορά που αναφέρεται το όνομα του Μπεκσίνσκι. Τον παρουσιάζουμε σήμερα χάρη στο Ιστορικό Μουσείο του Σάνοκ, όπου εκτίθεται και συνήθως κάνει τρομερή εντύπωση στους επισκέπτες.

Η πνευματικότητα του Ζντζίσουαφ Μπεκσίνσκι είναι ένα θέμα συναρπαστικό και συνάμα περίπλοκο. Είναι ευρέως γνωστό ότι δεν συντασσόταν με κάποια παραδοσιακή μορφή θρησκευτικότητας. Ίσως για αυτόν τον λόγο, η χριστιανική εσχατολογία δεν του παρείχε καμία στήριξη, κάνοντας επομένως τον φόβο του θανάτου (αντιληπτό ως το μεταφυσικό τέλος της ύπαρξης) τόσο τρομακτικό, και παράλληλα κινητήρια δύναμη της τέχνης του. 

Γνωρίζοντας όλα αυτά, προκαλεί κάποια έκπληξη το ότι εμφανίζονται τόσο πολλά θρησκευτικά μοτίβα στην τέχνη του Μπεκσίνσκι. Για παράδειγμα, το μοτίβο του σταυρού είναι παρόν ακόμη και στα σκίτσα ή τις φωτογραφίες από τη δεκαετία του 1950 και γίνεται ένα από τα κυρίαρχα μοτίβα στους ώριμους πινακές του. Ακόμη και ο τελευταίος του πίνακας, που ολοκληρώθηκε λίγες ώρες πριν τον τραγικό θάνατό του, δείχνει το σταυρό σε ένα φόντο από κουρελιασμένο ύφασμα. Ο ίδιος ο Μπεκσίνσκι δεν μπόρεσε ποτέ να εξηγήσει την τάση του να τοποθετεί το σταυρό στα έργα του.

Είναι πολύ πιθανό αυτή η εσωτερική αντίθεση να διαμορφώθηκε κατά τα νεανικά του χρόνια και υπό την επίδραση του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Από την μία πλευρά η μητέρα του ήταν βαθιά θρησκευόμενη, ενώ από την άλλη ο πατέρας του ήταν αγνωστικιστής για το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του και μόνο στο νεκροκρέβατό του επέστρεψε στην πίστη.

Ένα από τα πράγματα που επηρέασαν βαθιά τον Μπεκσίνσκι στην παιδική του ηλικία ήταν ο 23ος Ψαλμός. Σε όλη του τη ζωή ανακαλούσε συχνά τους στίχους του: «(...) ἐὰν γὰρ καὶ πορευθῶ ἐν μέσῳ σκιᾶς θανάτου, οὐ φοβηθήσομαι κακά, ὅτι σὺ μετ᾿ ἐμοῦ εἶ(...)».

Ο πίνακας ΑΑ72 φαίνεται να αισθητοποιεί αυτό τον θαυμασμό. Δείχνει τη μυστηριώδη, σκοτεινή κοιλάδα, που θυμίζει τη βιβλική κοιλάδα του Ψαλμού. Στη βάση της κοιλάδας υπάρχει μια μικρή ανθρώπινη φιγούρα, επισκιασμένη από δύο σειρές ογκωδών, πέτρινων μοναχών, με κρανία αντί για κεφάλια. Συγκρινόμενη με αυτούς, η φιγούρα φαίνεται ακόμη πιο μικρή κι αδύναμη. Παρ' όλα αυτά, καταφέρνει και διασχίζει την κοιλάδα, φωτίζοντάς την με τον δαυλό που κρατάει στο αριστερό της χέρι. Δεν γνωρίζουμε ούτε από πού έρχεται ούτε και πού πηγαίνει.

Μάλλον βλέποντας αυτόν τον πίνακα δεν θα έχεις πολλή διάθεση για ψώνια - αλλά αν ψάχνεις καλλιτεχνικά ημερολόγια και τετράδια, δες το κατάστημά μας, δεν θα απογοητευτείς!

ΥΓ. Εδώ μπορείς να μάθεις περισσότερα για το δυστοπικό σουρρεαλισμό του Ζντζίσουαφ Μπεκσίνσκι.