Χουάν Καρένιο ντε Μιράντα
#σταματήστετονεκφοβισμό
Το όνομα του κοριτσιού σε αυτόν τον πίνακα είναι Εουχένια. Διαφέρει από όλα τα υπόλοιπα κορίτσια που είναι γνωστά από την ιστορία της τέχνης. Δε χαμογελάει, ούτε προσπαθεί να αποπλανήσει το θεατή. Δεν είναι πλούσια ή ευγενούς καταγωγής, αν και το φόρεμά της ίσως υποδηλώνει κάτι τέτοιο. Ζωγραφίστηκε γιατί τα άτομα γύρω της τη θεωρούσαν τερατώδη.
Στις αυλές της ισπανικής αριστοκρατίας, το έντονο ενδιαφέρον του 16ου αιώνα για τα ασυνήθιστα και τα παράξενα πράγματα του φυσικού κόσμου συνεχίστηκε και κατά το 17ο αιώνα και εκδηλώθηκε, μεταξύ άλλων, και σε ενδιαφέρον για ανθρώπους με κάποιο είδους νοητικής ή σωματικής ιδιομορφίας. Τέτοιοι άνθρωποι προσλαμβάνονταν για να ψυχαγωγούν τους ισχυρούς και συχνά απεικονιζόντουσαν σε πίνακες. Δύο πίνακες από τον Χουάν Καρένιο ντι Μιράντα αποτελούν εντυπωσιακά παραδείγματα αυτού του ενδιαφέροντος και μαρτυρούν τους διαφορετικούς ρόλους που έπαιξε η ζωγραφική στις πρώιμες ιστορικές περιόδους. Και οι δύο πίνακες απεικονίζουν ένα εξάχρονο κορίτσι, γνωστό ως Το Τέρας (La Monstrua), το ασυνήθιστο μέγεθος της οποίας (ζύγιζε σχεδόν 70 κιλά) έκανε πάταγο στη Μαδρίτη όταν μεταφέρθηκε εκεί το 1680. Έχει θεωρηθεί ότι η παχυσαρκία της ήταν το αποτέλεσμα κάποιας ορμονικής διαταραχής, όπως το σύνδρομο Κούσινγκ ή υπερεπινεφριδισμού. Από τους δύο αυτούς πίνακες, αυτός εδώ τη δείχνει ντυμένη, ενώ στον άλλον είναι γυμνή.
Σε αυτούς, η παραμόρφωση παρουσιάζεται με τρόπους που σήμερα θα θεωρούσαμε αποτρόπαιους, αλλά αυτό ήταν κάτι που ερχόταν σε πλήρη συμφωνία με τα ήθη εκείνης της εποχής. Όχι μόνο παρατηρούμε την εικόνα ενός τόσο νέου κοριτσιού που εκτίθεται σαν δείγμα φυσικής ιστορίας, με και χωρίς ρούχα (ακόμη πιο αξιοσημείωτο αν λάβουμε υπόψη την ιδιαίτερα περιοριστική κοινωνική στάση προς οποιοδήποτε είδος γυναικείου γυμνού εκείνη την εποχή), αλλά βλέπουμε επίσης και ένα παιχνίδι με τις εμφανίσεις, συμβαδίζοντας με τις προτιμήσεις των ανθρώπων τότε. Με τη γυμνότητά της να αποκαλύπτει το πάχος της, και με σταφύλια στο χέρι και να στολίζουν το κεφάλι της, μεταμορφώνεται στον Βάκχο· ενώ ντυμένη, το πολυτελές, έντονο κόκκινο φόρεμά της δημιουργεί μία σκόπιμη αντίθεση με τη φυσική μορφή της, κάνοντας το γυμνό πορτρέτο ακόμη πιο άσεμνο.
ΥΓ. Υπάρχουν πολλά αμφιλεγόμενα θέματα στην ιστορία της τέχνης και η γενική στάση απέναντι σε κάποια φαινόμενα ευτυχώς έχει σταδιακά αρχίσει να αλλάζει τα τελευταία χρόνια. Διάβασε εδώ για έναν νέο τρόπο ερμηνείας της Μέδουσας στην τέχνη, ιδιαίτερα υπό το φως του κινήματος #MeToo.