Άλμπρεχτ Ντύρερ
Ώρα για τη νέα μας συνεργασία! Για τις επόμενες τέσσερις Κυριακές θα παρουσιάσουμε την υπέροχη Βαυαρική Κρατική Συλλογή Έργων Τέχνης - Παλαιά Πινακοθήκη στο Μόναχο. Μπορείς να την δεις στους λογαριασμούς μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ακολούθησε μας εδώ: Facebook, Twitter και Instagram). Ξεκινάμε με ένα απόλυτα κλασικό έργο της ιστορίας της τέχνης. Απόλαυσέ το! :)
Η αυτοπροσωπογραφία του 1500, του ζωγράφου από τη Νυρεμβέργη, Άλμπρεχτ Ντύρερ, δεν είναι μόνο ένα από τα πιο διάσημα έργα στην Παλαιά Πινακοθήκη, αλλά σε ολόκληρη την ιστορία της δυτικής τέχνης. Αυτό το έργο τέχνης που είναι σε φυσικό μέγεθος σηματοδοτεί μια καμπή στο τέλος του Μεσαίωνα.
Όσο μοντέρνο κι αν είναι αυτό το έργο με τον προσωπικό χαρακτήρα του εικονιζόμενου να παρουσιάζεται με αυτοπεποίθηση, εξακολουθεί να αντηχεί τις έντονες χριστιανικές επιρροές που επικρατούσαν στον Μεσαίωνα. Η μετωπική απεικόνιση παραπέμπει σε απεικονίσεις του Salvator Mundi (Ιησούς Χριστός, Λυτρωτής του Κόσμου). Το καλλιτεχνικό έργο του Ντύρερ μπορεί επίσης να συνδεθεί με τον Χριστιανισμό ως θέμα, γιατί το σχέδιο, οι γραφικές τέχνες ή η ζωγραφική μπορούν να δημιουργήσουν έναν κόσμο, ακόμη και να τον «φτιάξουν» εκ νέου. Η λατινική επιγραφή στη δεξιά πλευρά της εικόνας γράφει σε μετάφραση: «Έτσι εγώ, ο Άλμπρεχτ Ντύρερ από τη Νυρεμβέργη, ζωγράφισα τον εαυτό μου με ανεξίτηλα χρώματα σε ηλικία 28 ετών». Αυτή είναι ήδη η τρίτη αυτοπροσωπογραφία του, αλλά η πρώτη που απομακρύνθηκε τόσο ριζικά από τις παραδόσεις της ζωγραφικής.
Τα μαλλιά μέχρι τους ώμους μπορούν να εκληφθούν ως μια επιδιωκόμενη αναλογία με τη μορφή του Χριστού. Είναι σύνηθες να αποδίδεται ως ένας νεαρός άνδρας με χωρίστρα στη μέση και με μακριά μαλλιά μέχρι τους ώμους. Ο Ντύρερ προσαρμόζει έτσι ένα ιερό μοτίβο και απεικονίζει τον εαυτό του με μια ορισμένη ομοιότητα με τον Χριστό. Σε αυτό συνηγορεί και η άψογη και εξιδανικευμένη εμφάνιση, καθώς και η ευγενής ενδυμασία.
Ο ζωγράφος τοποθετεί το χέρι του κεντρικά στο πορτρέτο. Αγγίζει τη γούνα, κίνηση που, σύμφωνα με τον ενδυματολογικό κώδικα της εποχής, προοριζόταν για τις υψηλότερες τάξεις και στην πραγματικότητα του απαγορευόταν ως καλλιτέχνης που δουλεύει με τα χέρια του. Έτσι, αυτή η χειρονομία μπορεί να εκληφθεί ως έκφραση της πρόθεσής του να ανέβει στις τάξεις.
Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ χρησιμοποίησε το διάσημο μονόγραμμά του στα έργα του για την κατοχύρωση της αυθεντικότητας του: Α για τον Άλμπρεχτ (Albrecht) και D για τον Ντύρερ (Dürer). Με αυτόν τον τρόπο επεσήμανε την πνευματική ιδιοκτησία του και έθεσε τα υψηλά του πρότυπα. Την εποχή του Ντύρερ, οι καλλιτέχνες ήταν ακόμη οργανωμένοι σε συντεχνίες και η τάξη τους ήταν παρόμοια με αυτή των τεχνιτών. Ο σύγχρονος καλλιτέχνης, που ήταν κάτι νέο για τα πρότυπα της εποχής, θεωρείτο ευρηματικός και εφευρετικός. Μια αυτοπροσωπογραφία μαρτυρεί αυτή τη διαδικασία ανακάλυψης όπως κανένα άλλο έργο καλλιτεχνών της εποχής.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του Ντύρερ, το έργο πιθανότατα κρεμόταν στο σπίτι του στη Νυρεμβέργη, μεταφέρθηκε αργότερα στο δημαρχείο της πόλης και πουλήθηκε στο Μόναχο το 1805. Από την ιδιωτική ιδιοκτησία, ο πίνακας βρήκε το δρόμο του στην αίθουσα αναπαράστασης της πόλης και στη συνέχεια στη βασιλική συλλογή έργων ζωγραφικής. Με αυτόν τον τρόπο, μετατρέπεται από ένα ατομικό πορτρέτο σε υπερηφάνεια για τον «γιο της πόλης» και τελικά σε ένα κλασικό έργο της ιστορίας της τέχνης.
ΥΓ. Εδώ είναι μια λίστα με τις πιο εμβληματικές αυτοπροσωπογραφίες στην ευρωπαϊκή τέχνη που όλοι πρέπει να γνωρίζουν. Ο Ντύρερ είναι επίσης εκεί. :)
ΥΓ' Δες τις αναπαραγωγές άλλων αριστουργημάτων της Αναγέννησης στο DailyArt Prints.