امروز اثری دیگر از مجموعه موزه تاریخ هنر وین را به شما معرفی میکنیم – همانطور که هر یکشنبه در دو هفتهی آینده این کار را خواهیم کرد. امروز این پرتره بینظیر از استاد قرن پانزدهم، یان ون آیک را به نمایش میگذاریم. از تماشای آن لذت ببرید!
در سال ۱۴۳۵م. یان ون آیک به درخواست دوک فیلیپِ نیک ایالت بورگوندی، از بروخه به آراس سفر کرد (این هنرمند به مدت ده سال نقاش دربار ویژهی دوک بود). در خلال کنگرهای صلحجویانه که هدفش پایان دههها دشمنی میان فرانسه و بورگوندی بود، ون آیک پرترههایی از برخی از حضار مراسم کشید. یکی از این افراد، کاردینال نیکولو آلبِرگاتی بود که در جایگاه خود به عنوان نمایندهی پاپ، از مهمترین شرکتکنندگان این مذاکرات بود.
این هنرمند در مدت اقامتش در آراس، نقاشیای با استفاده از ابزار نقرهای کشید (در موزه دولتی هنر در درسدن، مجموعه هنرهای چاپی) که به احتمال زیاد کاردینال را نشان میدهد. در این اثر، این نقاش فلاندری نه تنها ویژگیهای چهرهی روحانیای سالخورده را به تصویر کشیده بلکه در یادداشتهایش رنگبندی نیز مشخص شده است. این نقاشی چندین سال پس از ملاقاتشان در آراس خلق شده است. برخی از کارشناسان نظرات متفاوتی در مورد هویت سوژهی این پرتره ابراز کردهاند. از قرن هفتم مدل موی خاصی برای تمام روحانیون مسیحی الزامی شده بود: مدلی به نام «تونشور» که در آن ناحیهی کوچک گردی در بالای سر تراشیده یا کوتاه میشد. اما شخصیت تصویر شده در این پرتره این ویژگی را ندارد. لباس او نیز غیرمعمول است: حاشیه خز در لباس کاردینالها به طور سنتی جزو تزئینات لباسهای آنها نبوده است.
با واقعگرایی و دقت فراوان در کوچکترین جزئیات، ون آیک ویژگیهای خاص و تا حدی خشن چهره روحانی را به تصویر میکشد. پسزمینه تکرنگ و تاریک توجه بیننده را متمرکز بر چهرهی سوژه میکند. برخلاف افسانهی موجود در تاریخ هنر، وان آیک مخترع نقاشی روغنی، یعنی استفاده از رزینهای محلول در روغن به عنوان مادهی همبند نیست. با این حال، او با این تکنیک جدید نقاشی ظریف را (که پیشتر در تذهیب کتابها به اوج خود رسیده بود) در قالب بزرگتر نقاشی روی پنل معرفی کرد. استفاده از لایهی نازک براقی از رنگها، درخششی ایجاد کرد که پیش از این نبود؛ علاوه بر این، این تکنیک این امکان را به او داد که سطحهایی با تنوع بسیار بالا را با وضوح زیاد به تصویر بکشد و جزئیات فوقالعاده دقیقی را خلق کند.