نارسیس

برنامهٔ ویژهٔ این ماهمان یعنی نمایشگاه «کاراواجو و برنینی» در موزهٔ  Kunsthistorishesواقع در وین تا بیستم ژانویهٔ ۲۰۲۰ ادامه دارد. چیزی است که حقیقتا نباید از دستش داد، پس از دستش ندهید! و اگر نمی‌توانید به وین بروید، یکشنبه‌های این ماه گزارشش را در دیلی‌آرت می‌گذاریم. بخوانیدشان. :)

آن اوایل در مورد این که نقاش واقعی این اثر کیست تردیدهایی وجود داشت؛ اما حالا تقریبا اتفاق نظر وجود دارد که کار کاراواجو (Caravaggio) است. این نقاشی چندان که باید شناخته نشده و درخور بحث‌های بیشتری است. اسطورهٔ مشهور نارسیس یا نارسیسوس، که در دگردیسی اوید هم نقل شده، داستان شکارچی جوان و خوش‌قیافه‌ اما بی‌عاطفه‌ای است که با بی‌مهری تمامی روابط عاشقانه را رد می‌کرد. الههٔ نمسیس، او را در مجازات این عمل محکوم کرد به این که تا آخر عمر مجبور باشد از عشق یک طرفه رنج ببرد. سپس نارسیس عاشق تصویر خودش در یک رودخانه شد. عاقبت با توجه به این که او نمی‌توانست از خودش جدا شود، زمانی که داشت تلاش می‌کرد تصویر خودش را برباید، غرق شد. اکثر بازنمایی‌هایی که از این داستان شکل گرفته، صحنهٔ روستایی بیرونی عظیمی آکنده از درختان و گیاهان را تصویر کرده‌اند؛ درست برخلاف کاراواجو که طبق روش همیشگی‌اش عمل کرده.

در این اثر، پس‌زمینه‌ای که به شکل غیر معمولی تیره است، مرگ نارسیس را پیش‌بینی می‌کند و کاراواجو درست لحظه‌ای را ثبت کرده که شخصیت اصلی در حالی که مغلوب زیبایی تصویر خود شده، در تلاشی بیهوده برای اغوای تصویر خود به‌نرمی سطح آب را نوازش می‌کند. این تصویرگری استادانه، ماهرانه سرگردانی شخصیت اصلی را ثبت می‌کند و با ایجاد دایرهٔ تقریبا کاملی بین نارسیس و تصویرش به مرکز زانوهای نارسیس که روشن‌تر از بقیهٔ عکس‌اند، همین حس سرگردانی را در بیننده هم برمی‌انگیزد.

نارسیس که مفهومی غیرمذهبی است، با رویکردی نوافلاطونی، در اوایل دورهٔ مدرن، در فرهنگ بی‌دین و غیر مسیحی بسیار محبوبیت یافت. در واقع، این نقاشی می‌توانست به‌عنوان ارجاعی به افوریسم یونانی (خودت را بشناس) -که در آن افشای احساسات و افکار و مکاشفهٔ درونی، به عنوان وسیله‌ای برای نزدیک شدن به خدا تشویق می‌شود- ارزیابی شود. در عین حال، می‌توانست هشداری باشد از طرف کاراواجو درباره‌ٔ معایب خودپرستی و زیبایی ظاهری، و نصیحتی به بیننده‌ها در مورد کسب فضایل به وسیلهٔ فراتر رفتن از خودشان.

پ.ن: نارسیس هیچ‌گاه از دلفریبی خود برای هنرمندان دست برنداشت. یایوی کوساما در سال ۱۹۶۶، باغ نارسیس را ساخت. این چیدمان دیدنی را اینجا ببینید. <3