محراب

ویژه‌برنامه‌ی این ماه را با آثار موزه‌ی هنری کلیولَند ادامه می‌دهیم، امیدواریم که لذت ببرید!

محراب نقطه‌ی مرکزی در طراحی داخلی مسجدها می‌باشد که در دیوار رو به قبله قرار می‌گیرد. این محراب نمونه‌ای ممتاز از اِلمان‌های مختلف طراحی -خوشنویسی، اشکال هندسی و گیاهان- می‌باشد که در کنار هم واحدی زیبا و موزون را تشکیل داده‌اند. تغییر تدریجی رنگ‌ها و اندازه‌ها نیز بر زیبایی این اثر افزوده است. نوشته‌ی بیرونی که به خط ثلث و رنگ سفید نوشته شده است مهم‌ترین آیه‌های قرآن را دورتادور محراب را در بر گرفته است. اشکال هندسی و همچنین نقش‌های زینتی عربی نیز در نوار بیرونی سفید به نمایش درآمده است. نقش‌های کوچکتر فیروزه‌ای رنگ اجزای ثانویه‌ی طرح را، مانند قوس‌ها و بته‌ها، تشکیل می‌دهند که پشت خطاطی خیره کننده قرار گرفته‌اند. خط های راست و منحنی در کنار هم آمده‌اند که با رنگ‌های خردلی و آبی تیره تزیین شده اند. 

این طرح از تکه‌های کوچک کاشی ساخته شده است. تکه‌ها از سرامیک‌های تک‌رنگ بریده شده و لبه‌های آن‌ها با سوهان پرداخت شده است. این تکه‌ها سپس براساس طرح و برعکس (طرف طرح‌دار روی زمین) چیده می‌شوند و با گچ پوشیده شده تا در بخش‌های بزرگ‌تر در روی کار قرار گیرند. چون کاشی‌کاری از قدیم تزیین‌گر بسیاری از بناها در ایران بوده است، پیشه‌ور ها امروزه از مهارت بالایی در ساخت و نگهداری آن دارند. سبک و طراحی این محراب، ساخته‌ی قرن ۱۶ م.، امروزه نیز متداول است. 

نوشته‌های قرآنی دور این محراب آیه‌ی ۳۵ از سوره‌ی نور می‌باشد: خدا نور آسمانها و زمين است. مثل نور او چون چراغدانى است كه در آن چراغى و آن چراغ در شيشه‏ اى است. آن شيشه گويى اخترى درخشان است كه از درخت‏ خجسته زيتونى كه نه شرقى است و نه غربى افروخته مى ‏شود نزديك است كه روغنش هر چند بدان آتشى نرسيده باشد روشنى بخشد روشنى بر روى روشنى است‏ خدا هر كه را بخواهد با نور خويش هدايت مى ‏كند و اين مثلها را خدا براى مردم مى‏ زند و خدا به هر چيزى داناست. 

می‌تونید اینجا بیشتر راجع‌ به هنر محراب، که شاهکار هنر اسلامی به حساب میاد، بخونید.