پرتره ای از یک دختر

خیزش گِتوی وَرشو در 19 آوریل 1943 در شهر ورشوی لهستان آغاز شد. این خیزش، مقاومت یهودیان در لهستانی بود که توسط آلمان در طول جنگ جهانی دوم اشغال شده بود، تا با تلاش نهایی آلمانِ نازی برای انتقال جمعیت گتو باقی‌مانده به اردوگاه‌های مرگ مجدانک و تربلینکا مخالفت کند. این قیام از آنجا آغاز شد که گتو (در شهرها یا مناطق دیگر به محله‌ای که ساکنان آن غالباً از یک قوم یا از یک مذهب باشند گِتو گفته می‌شد)، از تسلیم شدن به فرمانده‌ی پلیسی به نام رهبر تیپ اِس اِس یورگن استروپ که دستور سوزاندن گتو را بلوک به بلوک داد، خودداری کرد. این قیام در 16 مِی پایان یافت. در مجموع 13000 یهودی جان خود را از دست دادند، حدود نیمی از آن‌ها زنده زنده سوختند یا خفه شدند. این بزرگ‌ترین شورش منفرد یهودیان در طول جنگ جهانی دوم بود. یهودیان می‌دانستند که این قیام محکوم به فنا است و ادامه‌ی بقای آن‌ها محال به نظر می‌رسید.

امروز ما اثری از یک هنرمند یهودی، جِلا سِکستِین را نمایش می‌دهیم، که احتمالاً در جریان قیام در گتو ورشو درگذشته است. هنگامی که جنگ آغاز شد و گِتو تاسیس شد، او به همراه همسرش درگیر زندگی فرهنگی گتو و امداد اجتماعی به یهودی‌ها بود. وی به عنوان نگهبان و معلم هنر در آشپزخانه‌های خیریه برای کودکان و به عنوان معلم در مدارس محلی فعالیت می‌کرد. او نمایشگاه‌های آثار هنری کودکان را ترتیب می‌داد و برای نمایش‌ها لباس و دکور مناسب فراهم می‌کرد . او دخترش، همسرش، کارمندان مدرسه و بچه‌هایی را که به آشپزخانه محلی می‌آمدند نقاشی کرد. تنها خودنگاره‌ی او در همان زمان کشیده شده است.

آثار او اکنون فقط به لطف آرشیو رینگلبلوم شناخته شده‌اند، مجموعه‌ای از اسناد از گتوی ورشو در جنگ جهانی دوم که توسط گروهی شناخته شده با نام رمزیِ شادی روز یکشنبه (به زبانی به عبری اسرائیلی مدرن Oneg Shabbat‎) به رهبری دکتر امانوئل رینگلبلوم، مورخی یهودی، جمع آوری و حفظ شدند. آن‌ها به عنوان یک تیم کار می‌کردند، اسناد و مدارک را جمع آوری می‌کردند و از ده‌ها داوطلب در سنین مختلف درخواست کمک می‌کردند. مطالب ارسالی شامل مقاله، دفتر خاطرات، نقاشی‌ها، پوسترهای دیواری و سایر مطالبی بودند که زندگی در گتو را توصیف می‌کردند. کار جمع آوری در سپتامبر 1940 آغاز شد و در ژانویه 1943 به پایان رسید. بایگانی در دو قوطی شیر و ده جعبه فلزی در زمینی دفن شد و پس از جنگ کشف شد.

در اینجا می‌توانید مقاله ای درباره جِلا را که توسط آنا ماچروسکا نوشته شده است، بخوانید. ما شاهکار امروز را به لطف موسسه یهودی تاریخی در ورشو، که شامل مجموعه‌ی رینگلبلوم هم می‌باشد نمایش می‌دهیم.

پی‌نوشت: در اینجا می‌توانید در مورد ارنا روزنشتاین، یک زن هنرمند یهودی که موفق به فرار از یک محله یهودی نشین شده و در دوان جنگ نیز دوام آورده، بخوانید.