De Oude Viool

Het mag verwonderlijk lijken dat een stilleven van een viool met boog een rel zouden kunnen veroorzaken, maar dat is net wat bijna gebeurde toe 'De Old Violin' van William Harnett tentoongesteld werd op de 'Cincinatti Industrial Exposition' in 1886. Harnett was een meester in trompe l'oeil-schilderen (optische illusie), een stijl binnen het stilleven in dewelke banale objecten weergegeven worden met zo'n realisme dat de kijkers bij de neus worden genomen en ervan uitgaan dat de onderwerpen écht zijn. De politie werd erbij geroepen om dit schilderij te bewaken, het meest bekende uit Harnett's oeuvre, om de menigte te beletten de viool en boog te willen verwijderen of de omslag te grijpen.

Harnett werd geboren in County Cork in Ierland tijdens de 'aardappelhongersnood' en hij was nog een baby toen zijn familie naar de Verenigde Staten emigreerde. Als jonge man verdiende hij de kost als graveur van tafelzilver terwijl hij naar verschillende kunst- en designscholen ging. Op 26 jaar werkte hij zijn eerste olieverfschilderij af, 'Verftubes en Druiven'. Het jaar daarna gaf hij het graveren op en begon hij zijn schilderijen tentoon te stellen. Tijdens een langdurige studiereis doorheen Europa werd hij enorm beïnvloed door de foto's van de Fransman Adolphe Braun die dood wild, jachtgerief en geweien ophing aan een  getextureerde wand.

Sleutels tot succesvol trompe-l'oeil schilderen zijn o.a. het object op ware grootte weergeven, het volledige canvas vullen en absoluut geen penseelstreken laten zien. Harnett ontwikkelde specifieke schildertechnieken specifiek voor elk ander object om een zo groot mogelijk realisme te bereiken. Anders dan traditionele stillevens van fruit en bloemen, wekken Harnett's schilderijen een uitgesproken mannelijk gevoel op door middel van een donkerder pallet en objecten zoals bv. pijpen, boeken en schrijfgerief. In plaats van de voorwerpen op een tafel te plaatsen koos hij vaak voor een verticale compositie door deze aan een ruw bewerkte deur te hangen. De items die Harnett schilderde zijn niet nieuw en glanzend of luxueus, maar eerder bijna versleten, alledaags.

In de jaren 1880  ontwikkelde zich een gevoel van nostalgie doorheen de U.S. als reactie op de industriële revolutie en de beschikbaarheid van machinaal gemaakte massaconsumptiegoederen. Het tempo van het leven veranderde en er was een verlangen naar simpelere tijden. Harnett legde deze essentie prachtig vast met schilderijen van versleten pijpen, gescheurde kranten en verroeste hoefijzers. Alhoewel zijn schilderwerken heel populair waren, werden ze enkel maar getoond in taverne's, banken en hotellobby's; zij werden niet aanzien als kunst!

- Martina