De geograaf

De komende vier zondagen presenteren we meesterwerken uit de fantastische collectie van het Städel Museum. Genieten!

[...] vakkundig en meesterlijk uitgevoerd’

Uit een beschrijving van het werk in de veilingcatalogus van de Jan Danser Nyman collectie Amsterdam, 1797.

Het belang van de wetenschappen nam in de zeventiende eeuw met grote sprongen toe, vooral in Nederland. Die ontwikkeling blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat wetenschappers en geleerden populaire beeldmotieven werden, zoals in dit schilderij. Hier beeldde Johannes Vermeer, de beroemde fijnschilder van Delft met het kleine oeuvre, een geograaf in zijn studeerkamer af, leunend over zijn werktafel, omringd door de gebruiksvoorwerpen van zijn eruditie. Hij is alleen en verwacht blijkbaar geen bezoekers; er liggen papieren op de grond en de kamerjas die hij draagt ​​is een ander teken van zijn onderdompeling in zijn werk. Er is geen enkele beweging in de scène; zelfs de rechterhand van het onderwerp heeft halverwege de beweging gepauzeerd. De enige actie vindt plaats in zijn geest. Hij baadt letterlijk in het licht van herkenning. De atmosfeer heeft een dichtheid die het gewicht van het moment tastbaar maakt. Over zijn papieren gebogen, het kompas in de hand, heft de geograaf zijn blik op naar het licht dat door het raam naar binnen stroomt, alsof hij juist op dat moment de oplossing voor zijn probleem gevonden heeft. De werkelijke aard van dat probleem is een geheim dat het schilderij voor zichzelf houdt.