Gianlorenzo Bernini
Dit is onze laatste zondag met onze speciale aflevering over de tentoonstelling Caravaggio & Bernini, die tot 20 januari 2020 loopt in het Kunsthistorisches Museum in Wenen. De tentoonstelling is echt verbluffend. Wij hebben het bezocht en bevelen jullie ten zeerste aan Wenen te bezoeken voor het einde van deze tentoonstelling! : )
In dit model voor een van Bernini's beroemdste werken, De extase van de heilige Teresa uit 1647-1652, toont de beeldhouwer zich een boetseerder op het toppunt van zijn kunnen. In het terracottabeeld zien we de essentie van het intense drama dat Gian Lorenzo Bernini afbeeldde in de Cornarokapel in de kerk van Santa Maria della Vittoria in Rome: de extase van de Spaanse heilige op weg naar haar mystieke vereniging met God, zoals beschreven in haar autobiografie. Ze vertelt hoe een kleine, mooie engel haar hart en ingewanden doorboorde met een vlammende gouden pijl van liefde en haar in vuur en vlam zette voor God. Kreunend van bitterzoete pijn bad Teresa dat het nooit zou ophouden. Bernini toont haar zwevend op een wolk, volledig overweldigd door haar mystieke ervaring, met hangende ledematen, het hoofd achterover, de mond en ogen half open. De engel staat op het punt haar opnieuw te doorboren.
Bernini's weergave van de kledij in wilde en onnatuurlijke plooien heeft herhaaldelijk commentaar uitgelokt, vooral bij zijn latere werken, maar biograaf Filippo Baldinucci citeert Bernini, die de kritiek pareerde: "... en hoewel sommigen vonden dat er in de kledij van zijn beelden te veel plooien en vouwen waren, prees hij de buitengewone verdienste van zijn beitel die in staat was geweest de moeilijkheid te overwinnen om iets in marmer af te beelden dat zo plooibaar was als deze kledingstukken, waardoor beeldhouwkunst en schilderkunst samenkwamen". Deze schilderkunstige kwaliteit en de spontane, oprechte franchezza (tast) die Bernini in marmer bereikte, komen nog sterker naar voren in de tactiele, bezielde modellering van dit terracottabeeld. Kleine verschillen met het uiteindelijke werk - zoals de positie van Teresa's hoofd - en vooral de superieure kwaliteit van het model tonen aan dat dit niet het werk is van een assistent of kopiist, zoals wel wordt gesuggereerd, maar een presentatiemodel van de meester zelf.
Dit model bevindt zich in de collectie van de Hermitage in Sint-Petersburg.
P.S. Bernini was een absolute meester in het dramatiseren en verlevendigen van zijn werken. Hier zie je vijf beeldhouwwerken die bijna van vlees en bloed zijn!