Boomgaard

Op deze dag in 1943 begonnen de inwoners van het getto van Warschau een opstand tegen de laatste pogingen van nazi-Duitsland om de overgebleven bevolking van het getto op transport te stellen naar de vernietigingskampen Majdanek en Treblinka. De opstand begon toen het getto weigerde zich over te geven aan politiecommandant Jürgen Stroop, die opdracht gaf het getto blok voor blok in brand te steken, en eindigde op 16 mei. In totaal werden 13.000 Joden gedood; ongeveer de helft van hen werd levend verbrand of stikte. 

Vandaag presenteren wij een zeer rustig schilderij, gemaakt door de Joodse kunstenaar Symcha (Simon) Trachter. Met zijn intense kleuren, dik impasto en een dynamische weergave van de natuur toont De boomgaard alle elementen die kenmerkend zijn voor de artistieke productie van Symcha Trachter. Het werk werd gemaakt rond 1928, toen de schilder in Frankrijk woonde.

Symcha Trachter werd geboren in Lublin op 16 september 1894. Hij kwam uit een geassimileerd, welgesteld gezin van een joodse handelaar. Zijn geboortestad had een grote invloed op zijn werk en vormde de inspiratie voor veel van Trachters stadsgezichten. Er is weinig bekend over de jeugd van de kunstenaar, zijn houding ten opzichte van het geloof van zijn voorouders of zijn beheersing van het Jiddisch. Omdat hij uit een rijke familie kwam kon hij een groot deel van zijn tijd besteden aan het leren tekenen en schilderen. Hij studeerde aan kunstopleidingen in Warschau, Krakau en Wenen. Het keerpunt in zijn carrière was zijn verblijf in Parijs van 1925 tot 1929. In Frankrijk kon Trachter zijn eigen kunst vergelijken met die van zijn tijdgenoten en dit bracht hem ertoe zijn schilderstijl radicaal te wijzigen. Na zijn terugkeer in Polen in 1930 werd de eerste tentoonstelling van zijn werk georganiseerd in het gebouw van de Joodse Vereniging voor de Bevordering van de Schone Kunsten in Warschau. Vanaf dat moment had Trachter vrij regelmatig exposities.

Op het ogenblik dat de oorlog uitbrak woonde Trachter in de Poolse stad Kazimierz Dolny; er is geen informatie bewaard gebleven over wat er met hem gebeurde in de eerste maanden van de oorlog. In 1940 woonde hij al in het getto van Warschau. Rond de jaarwisseling van 1941-1942 kreeg de Jodenraad van Warschau genoeg geld om de vergaderzaal in zijn zetel aan de Grzybowskastraat te renoveren. In de opgeknapte zaal moest een muurschildering met een afbeelding van Job worden aangebracht. Drie kunstenaars kregen de opdracht voor het project: Trachter, Feliks Frydman en Samuel Puterman. In mei 1942, na bijna een half jaar te hebben gewerkt, bracht Trachter de laatste penseelstreek aan op de laatste schildering die hij ooit zou maken. Het financieren van de renovatiewerkzaamheden was waarschijnlijk een poging van de Duitsers om de gettobewoners in slaap te sussen. Amper twee maanden later lanceerden ze de Grossaktion (Grote Actie, de codenaam voor de grote uitroeiïngsactie). Op 25 augustus 1942 werd Trachter gevangen genomen en hij stierf waarschijnlijk in Treblinka. De zetel van de Jodenraad werd, samen met de muurschildering en het hele getto, met de grond gelijk gemaakt.

Wij presenteren het werk van vandaag dankzij het Joods Historisch Instituut in Warschau. Meer werk van Symcha Trachter en werken van andere vooroorlogse joodse kunstenaars kun je zien op het Delet Portaal.

PS Het verhaal van Erna Rosenstein is fascinerend.  Zij was een overlevende van de Holocaust, een communiste en, bovenal, een kunstenaar.