Pająk

Przez pięć kolejnych niedziel będziemy Wam prezentować XIX i XX-wieczne grafiki z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Dziś pokazujemy jedną z najdziwniejszych grafik jakie widziałam w swoim życiu. Ale również dość uroczą, prawda?

Tą litografią francuski symbolista Odilon Redon, powraca do stworzonego sześć lat wcześniej motywu z rysunku węglem Uśmiechnięty Pająk. Tamtem pająk, podobnie jak ten na dzisiejszej litografii, uśmiecha się a jego wesołe oczka patrzą z rozbawieniem do góry, szerokie nozdrza zdają się radośnie wdychać powietrze. Kiedy patrzy się na grafiki Redona, wszystko wydaje się wiarygodne - to, że pająki się uśmiechają, mają śmieszne małe noski i dziesięć nóg zamiast ośmiu. Obecność pająków, owadów i roślin w pracach Redona, ma związek z jego długoletnią przyjaźnią z botanikiem Armaundem Clavaudem, który wprowadził młodego Redona w tajniki budowy i wyglądu, aby mógł tworzyć wiarygodnie wyglądające hybrydy, stworzone siłą swojej wyobraźni: łodygi kwiatów uginające się pod ciężarem ludkich głów, kaktusy z ludzkimi twarzami i pająki, które śmieją się i płaczą. Joris-Karl Huysmans nazwał Redona "księciem snów", portretującym wizje kryjące się w snach. Jednak prace z lat 1875-1889 r. pochodzą raczej z koszmarów.

Estetyka rysunków i grafik, podobnie jak wykorzystanie jedynie czerni i bieli, mogą budzić zdumienie a nawet strach. Odilon Redon zestawia ze sobą elementy zaobserwowane w naturze i fantastyczne ale robi to w sposób bardzo wiarygodny, być może przygotowując już grunt dla surrealistów. Jego prace były cytowane nie tylko przez pisarzy (bohater dekadenckiej powieści Huysmana "Na wspak", kolekcjonował prace Redona) ale również poetów, których prace ilustrował: Baudelaire'a, Poe'go. Stąd włączanie Redona w prąd symbolistyczny mimo, że sam artysta nie odnajdował się wśród ich idei programowych. Rozpoznawalny i bardzo popularny za życia, Redon stał się inspiracją dla następnych generacji: nabistów, fowistów, Paula Gauguina i Marcela Duchampa.