Ekstaza św. Teresy

W tym modelu jednego z najsłynniejszych dzieł Berniniego, Ekstazy św. Teresy z lat 1647–1652, rzeźbiarz ujawnia się jako modelarz w swojej najlepszej formie. Terakota przekazuje istotę intensywnego dramatu, który Gian Lorenzo Bernini wystawił w kaplicy Cornaro w kościele Matki Bożej Zwycięskiej (Santa Maria della Vittoria) w Rzymie: uniesienie hiszpańskiej świętej na drodze do mistycznego zjednoczenia z Bogiem, które opisała w swojej autobiografii. Opowiada tam, jak mały, piękny anioł przebił jej serce i jelita płonącą złotą strzałą miłości, która wznieciła w jej duszy ogień dla Boga. Jęcząc z bólu jednocześnie ciężkiego i słodkiego, Teresa modliła się, żeby nigdy nie zniknął. Bernini ukazuje ją unoszącą się na chmurze, całkowicie przytłoczoną swoim mistycznym doświadczeniem, z opadającymi kończynami, zwisającą do tyłu głową, rozwartymi ustami i półotwartymi oczami. Anioł ma właśnie przebić ją ponownie.

Przedstawienie przez Berniniego dziko i nienaturalnie poruszających się tkanin prowokowało powtarzające się negatywne komentarze, zwłaszcza w odpowiedzi na jego późniejsze prace; biograf Filippo Baldinucci powołuje się na artystę odpierającego krytykę: „…i choć niektórzy krytykowali draperię jego rzeźb jako zbyt pofałdowaną i zbyt przebitą, sam chwalił niezwykłe zasługi swojego dłuta, które było w stanie przezwyciężyć trudności przedstawienia w marmurze czegoś, że tak powiem, tak elastycznego jak tkaniny, łącząc tym samym rzeźbę i malarstwo”. Ta malarska jakość i charakter spontanicznego, szczerego franchezza (wł. dotyk), które artysta osiągnął w marmurze, wyłaniają się jeszcze mocniej w namacalnym, ożywionym modelowaniu terakoty. Niewielkie różnice w stosunku do ostatecznej wersji – takie jak pozycja głowy Teresy – a przede wszystkim ponadprzeciętna jakość modelu pokazują, że nie jest to dzieło, jak sugerowano, asystenta czy naśladowcy, ale prezentacja modelu przez mistrza we własnej osobie.