Η Αγία Αικατερίνη της Αλεξάνδρειας

Αυτόν τον πίνακα τον παράγγειλε στη Ρώμη ο πρώτος χρηματοδότης του Καραβάτζιο, ο Καρδινάλιος Φραντσέσκο Μαρία ντελ Μοντε. Αποτυπωμένη σε εντυπωσιακά φυσική στάση, η μορφή της Αγίας Αικατερίνης ενσαρκώνεται από τη Φυλλίδα Μελαντρόνι, μια διάσημη κυρία της αυλής εκείνης της εποχής. Ντυμένη πλουσιοπάροχα, με ρούχα που ταιριάζουν σε πριγκίπισσα και γονατίζοντας σε ένα μαξιλάρι, κοιτά αόριστα προς τον θεατή και περιβάλλεται από τα αντικείμενα του μαρτυρίου της: ο τροχός των βασανιστηρίων, το σπαθί με το οποίο αποκεφαλίστηκε και ο φοίνικας των μαρτύρων. Ο δραματικός φωτισμός της σκηνής δημιουργεί την τεχνική των φωτοσκιάσεων, χαρακτηριστική του Καραβάτζιο, η προσέγγιση του οποίου στον φωτισμό και την ένταση - εμφανή σ' αυτόν τον πίνακα - επρόκειτο να έχει εντυπωσιακή επίδραση τόσο στην Ιταλία όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Αγία αικατερίνη της Αλεξάνδρειας ήταν μια δημοφιλής μορφή στην καθολική αγιογραφία. Ήταν αριστοκρατικής καταγωγής και αφιερώθηκε στον Χριστιανισμό, όταν είδε ένα όραμα. Στην ηλικία των 18 αντιμετώπισε τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Μάξιμο (πιθανολογείται ότι πρόκειται για τον Γαλέριο Μαξιμιανό) συνδιαλέχθηκε με τους παγανιστές φιλοσόφους του και πέτυχε να τους στρέψει στον Χριστιανισμό. Όταν φυλακίστηκε από τον αυτοκράτορα, προσηλύτισε την αυτοκράτειρα και τον επικεφαλής του στρατού. Ο Μάξιμος εκτέλεσε όσους προσηλυτίστηκαν (και την αυτοκράτειρα μαζί μ' αυτούς) και διέταξε η ίδια η Αικατερίνη να θανατωθεί στον τροχό με τα καρφιά. Λέγεται πως τη στιγμή που η Αικατερίνη άγγιξε τον τροχό, αυτός έσπασε. Τότε ο Μάξιμος ζήτησε να την αποκεφαλίσουν. Έγινε η προστάτιδα αγία των βιβλιοθηκών και των βιβλιοθηκονόμων, αλλά και των εκπαιδευτικών, των αρχειοφυλάκων και όλων εκείνων που σχετίζονται με τη σοφία και τη διδασκαλία αλλά και όσων ο βιοπορισμός τους εξαρτιόταν από τους τροχούς. Το έτος του μαρτυρίου της παραδοσιακά θεωρείται το 305 (είναι η χρονιά ενός μεγάλου διωγμού των χριστιανών από τον Γαλέριο) και η ημέρα της εορτής της είχε καθιερωθεί στις 25 Νοεμβρίου. Το 1969 η Εκκλησία έχοντας πεισθεί από την κρατούσα άποψη των ιστορικών ότι η Αικατερίνη πιθανόν δεν υπήρξε ποτέ, την απέσυρε από το ημερολόγιο των αγίων. Το 2002 κι ενώ οι ιστορικοί δεν είχαν αλλάξει την άποψή τους, η Εκκλησία διαφοροποιήθηκε και την επανέφερε. Στα χαρίσματα της αγίας εξαίρονται η ομορφιά, η γενναιότητα, η παρθενία και η εξυπνάδα.