Η μεγαλη οδαλίσκη

Σήμερα είναι τα γενέθλιά μου και μοιράζομαι μαζί σας έναν από τους αγαπημένους μου πίνακες. Είναι η Μεγάλη Οδαλίσκη του Ζαν-Ογκύστ-Ντομινίκ Ανγκρέ, ένα έργο τέχνης που προσέλκυσε ευρεία κριτική όταν πρωτοπαρουσιάστηκε. Έχουν επισημανθεί ιδιαίτερα οι σκόπιμα επιμήκεις αναλογίες της φιγούρας (η Οδαλίσκη έχει δύο ή τρεις σπονδύλους παραπάνω) και η έλλειψη ανατομικού ρεαλισμού.

Με την πρώτη ματιά, αυτό το γυμνό φαίνεται να ακολουθεί την παράδοση των μεγάλων Βενετσιάνων δασκάλων, όπως η Αφροδίτη του Ουρμπίνο του Τιτσιάνο του 1538. Αλλά μετά από πιο προσεκτική εξέταση γίνεται σαφές ότι αυτό δεν είναι μια κλασική σύνθεση. Αντίθετα, ο Ανγκρέ έχει δημιουργήσει έναν ψύχραιμο, απόμακρο ερωτισμό που τονίζεται από το εξωτικό του πλαίσιο. Η βεντάλια παγωνιού, το τουρμπάνι, τα τεράστια μαργαριτάρια, ο ναργιλές (μια πίπα για χασίς ή ίσως όπιο) και φυσικά ο τίτλος του πίνακα, όλα μας παραπέμπουν στη γαλλική αντίληψη για την Ανατολή. Αλλά προσοχή! Η λέξη «Ανατολή» εδώ δεν αναφέρεται τόσο στην Άπω Ανατολή όσο στην Εγγύς Ανατολή ή ακόμα και στη Βόρεια Αφρική. Στο μυαλό του Γάλλου θεατή των αρχών του 19ου αιώνα, που είναι ο τύπος του ανθρώπου για τον οποίο φτιάχτηκε αυτός ο πίνακας, η οδαλίσκη θα είχε επινοηθεί όχι απλώς σαν σκλάβα του χαρεμιού, που είναι μια λανθασμένη αντίληψη, αλλά σαν ένα σύνολο από φόβους και επιθυμίες που συνδέονται με τη μακρά ιστορία της αντιπαλότητας μεταξύ της χριστιανικής Ευρώπης και της ισλαμικής Ασίας. Πράγματι, λόγω αυτής της αντιληπτής απόστασης, η πορσελάνινη σεξουαλικότητα του μοντέλου έγινε αποδεκτή, ακόμη και σε μια ολοένα πιο σεμνότυφη γαλλική κουλτούρα.