Φρανθίσκο Γκόγια
Los Disparates (Οι παράνοιες), επίσης γνωστές και ως Proverbios (Γνωμικά) ή Sueños (Όνειρα) είναι μία σειρά από εκτυπώσεις τονικής οξυγραφίας και χαρακτικής, ρετουσαρισμένα με βελονογραφία και γλυφή, τα οποία δημιουργήθηκαν από τον Ισπανό ζωγράφο και χαράκτη Φρανθίσκο Γκόγια μεταξύ του 1815 και του 1823. Ο Γκόγια δημιούργησε τη σειρά ενώ έμενε στο σπίτι του, κοντά στο Μανθαράνες (Quinta Del Sordo), στους τοίχους του οποίου ζωγράφισε τους διάσημους Μάυρους Πίνακες. Όταν έφυγε για τη Γαλλία και πήγε στο Μπορντώ το 1824 άφησε αυτά τα έργα στη Μαδρίτη εμφανώς ημιτελή.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του Γκόγια η σειρά δεν δημοσιεύτηκε εξαιτίας του καταπιεστικού πολιτικού κλίματος και της Ιεράς Εξέτασης. Τα 18 έργα από τις Παράνοιες πρωτοδημοσιεύτηκαν από τη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σαν Φερνάντο το 1864 με το τίτλο Proverbios (Γνωμικά). Σε αυτή την έκδοση, οι τίτλοι που έχουν δωθεί στα έργα είναι από ισπανικά γνωμικά. Σαν τεκμήριο για τις 13 πλάκες, υπάρχουν χειρόγραφοι τίτλοι από τον Γκόγια, που συμπεριλαμβάνουν τη λέξη Disparate (Παράνοια).
Συνολικά, η σειρά είναι ένα αινιγματικό άλμπουμ 22 εκτυπώσεων (τα τελευταία 4 έργα πρωτοδημοσιεύτηκαν στο Παρίσι το 1877). Δημιουργήθηκαν προς το τέλος της ζωής του Γκόγια και είναι η τελευταία σημαντική σειρά εκτυπώσεών του. Οι σκηνές από Τις Παράνοιες που ερμηνεύονται με δυσκολία, συμπεριλαμβάνουν σκοτεινές, ονειρικές σκηνές που οι ακαδημαϊκοί έχουν συσχετίσει με τα πολιτικά ζητήματα, τα παραδοσιακά γνωμικά και το ισπανικό καρναβάλι.