Η μεγαλύτερη αμαρτία

Για τις επόμενες τρεις εβδομάδες κάθε Σάββατο θα παρουσιάσουμε εκτυπώσεις από το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα από την συλλογή του εθνικού μουσείου τις Κρακοβίας (Πολωνία). Η σημερινή γκραβούρα είναι λίγο αποτροπιαστική, αλλά είναι μια διαμαρτυρία ενάντια στην υποκρισία της μεγαλοαστικής (μπουρζουά) ηθικής. Αυτό το έργο ενός Βέλγου καλλιτέχνη του 19ου αιώνα, του Φελισιέν Ροπς, αποτέλεσε το εξώφυλλο για το μυθιστόρημα του Ζοσεφάν Πελαντάν, Η μεγαλύτερη αμαρτία (1884).

Η εικόνα τοποθετήθηκε στην σελίδα πριν απ'αυτήν με τον τίτλο του βιβλίου. Το μυθιστόρημα θίγει τα σατανικά και μυστικιστικά θέματα πού ήταν δημοφιλή τον 19ο αιώνα συζητώντας την πιθανή σωτηρία του ανθρώπου μέσω αποκρυφιστικών πρακτικών που προέρχονται από πεποιθήσεις της αρχαίας Ανατολής. Με τερατώδη τρόπο, το έργο του Ροπς απεικονίζει μια φρικιαστική σκηνή: ένας σκελετός ντυμένος με σμόκιν, κρατώντας το ίδιο του το κεφάλι κάτω από την μασχάλη, ανοίγει ένα φέρετρο που περιέχει την όρθια σορό ενός σώματος ντυμένου μ'ένα περίτεχνο γυναικείο φόρεμα. Στο δεξί της χέρι, ο γυναικείος σκελετός κρατά τα βολάν του φορέματός της, ενώ στο αριστερό της χέρι κρατά με προκλητικό τροπο μια βεντάλια. Η λαιμόκοψη του φορέματος της είναι τόσο χαμηλή που αποκαλύπτει ψεύτικα στήθη που προεξέχουν και που είναι προσαρτημένα απευθείας στα πλευρά της. Το ζευγάρι στέκεται πάνω σε ένα πέτρινο βάθρο διακοσμημένο μ'ένα ανάγλυφο που απεικονίζει μια αποσκελετωμένη λύκαινα με δύο σκελετούς κάτω από τις θηλές της.

Η αναφορά σε θέματα που σχετίζονται με τον θάνατο έγινε πολύ δημοφιλής τον 19ο αιώνα. Για τους συμβολιστές όπως ο Φελισιέν Ροπς, ο θάνατος αντιπροσώπευε την πύλη που οδηγεί από μια αφόρητη, καθημερινή επίγεια ύπαρξη, σε μια ανώτερη, καλύτερη και πιο πνευματική σφαίρα της ζωής. Οι συμβολιστές συχνά απολάμβαναν να συνδυάζουν τον θάνατο με το ερωτικό περιεχόμενο. Και τα δύο φαινόμενα συνδυάστηκαν για να βοηθήσουν στην καταστροφή της αστικής τάξης (την οποία περιφρονούσαν) και επίσης για να βοηθήσουν στην απόδραση από τον κόσμο της μεσαίας τάξης. Στα έργα του στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Ροπς διαμαρτυρήθηκε με ιδιαίτερο κυνισμό κατά της υποκριτικής μεγαλοαστικής ηθικής συνδέοντας μια γυναίκα και τον θάνατο με το φάντασμα της σύφιλης που θέριζε την άφθονη σοδειά της.