Κρυφτό

Σάς παρουσιάζουμε το σημερινό αριστούργημα χάρη στη συλλογή Phillips. :)

Όταν ο Τσέις επέστρεψε στη Νέα Υόρκη από τις σπουδές του στο εξωτερικό το 1878, είχε εφοδιαστεί με τη σκοτεινή παλέτα και τις τολμηρές πινελιές της σχολής του Μονάχου. Παρόλα αυτά παρέμενε δεκτικός σε άλλες επιρροές. Ως το 1886 η δουλειά του άρχισε να παρουσιάζει τις επιδράσεις της υπαίθριας ζωγραφικής, μιας τεχνικής που την είχε εξασκήσει στην Ολλανδία ήδη απ' το 1880, αλλά δεν μπόρεσε να την εφαρμόσει ξανά, παρά αρκετά χρόνια αργότερα, στο Σίνεκοκ της Νέας Υόρκης, όπου φιλοτέχνησε πολλά ιμπρεσιονιστικά έργα. Το Κρυφτό είναι είναι έργο μετάβασης: ενώ τα σκοτεινά του χρώματα το τοποθετούν ξεκάθαρα στην παράδοση της σχολής του Μονάχου, οι κοφτές πινελιές του και η υποδήλωση μιας φευγαλέας στιγμής του χρόνου, παγιδευμένης από το φως, προοικονομούν τα τοπία που συναποτελούν το ώριμο στυλ του Τσέις. 

Σ' αυτό το έργο ο Τσέις επικεντρώνεται σε ένα οικείο θέμα από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, βγαλμένο από τα παιδικά παιχνίδια. Αν και συνήθως διακρίνεται για τους πολυτελείς κι εξωτικούς εσωτερικούς χώρους, στο Κρυφτό ο Τσέις δίνει έμφαση στην οικονομία των αντικειμένων και στη λιτότητα των χρωμάτων, δημιουργώντας μια σύνθεση, η οποία γίνεται ευθύς αμέσως ριζοσπαστική και μυστηριώδης. Περιλαμβάνονται μόνο τέσσερα αντικείμενα - μια καρέκλα, μια εικόνα ή κορνίζα καθρέφτη, μια ανατολίτικη κουρτίνα και το κάσωμα μιας πόρτας ή μια κουρτίνα, πίσω από την οποία κρύβεται ένα κορίτσι, που παρακολουθεί τη φίλη της στο παιχνίδι. Την προσοχή μας τραβάει η προσήλωση αυτού του παιδιού, ενώ την ίδια στιγμή το βλέμμα μας κινείται προς το δεύτερο παιδί, τοποθετημένο διακριτικά διαγωνίως απέναντι, φωτισμένο από μια λεπτή χαραμάδα φωτός, που περνάει πίσω απ' την κουρτίνα. Δύο επιρροές, ο Ιαπωνισμός, ένα στυλ ζωγραφικής επηρεασμένο από την ιαπωνική αισθητική, και η φωτογραφία, συγκλίνουν σ' αυτόν τον πίνακα. Σο πνεύμα του Ιαπωνισμού - ίσως το εμπνεύστηκε από τον φίλο του Γουίσλερ - ο Τσέις έχει μετατοπίσει το κέντρο της εικόνας, έχει ανασηκώσει τη γραμμή του ορίζοντα κι έχει αψηφήσει τους νόμους της βαρύτητας. Ο πίνακας ή καθρέφτης στον τοίχο ξεγλιστράει προς τα πάνω, πέρα από την άκρη του καμβά, η άδεια καρέκλα μοιάζει να επιπλέει χωρίς να έχει κάποια βάση και το κορίτσι αιωρείται μπροστά στο φως. Η σύνθεση μας προϊδεάζει για κάποια από τα μεταγενέστερα τοπία του Τσέις με τις υπερυψωμένες γραμμές του ορίζοντα και τα μπροστινά πλάνα να έχουν μια ανοδική κατεύθυνση. Η επίδραση της φωτογραφίας εντοπίζεται στην ασυνήθιστη περικοπή της κάτω αριστερής γωνίας και στην εντυπωσιακή έκταση του χώρου, που κυριαρχεί στην εικόνα. Εγκαταλείποντας το παραδοσιακό σύστημα συνθέσεων για χάρη ενός άλλου, που υποδηλώνει την τυχαία στιγμή, ο Τσέις κατέκτησε τη διεισδυτικότητα και την αμεσότητα της έκφρασης στη φωτογραφία. 

Ο Τσέις είχε στην κατοχή του φωτογραφίες του Ίντγουιρντ Μάιμπριτζ, ενός πρωτοπόρου στη φωτογράφιση της κίνησης, την εποχή που ζωγράφιζε αυτό το έργο, επιβεβαιώνοντας το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τη νέα μορφή τέχνης. Όπως θα μπορούσε να είναι σε μια φωτογραφία, η κομμένη φιγούρα του Τσέις καθορίζεται με σαφήνεια. Ο υπόλοιπος πίνακας είναι ελαφρώς εκτός εστίασης. Εκείνη την εποχή, επίσης, πολλοί καλλιτέχνες ασχολούνταν με θέματα της αντίληψης, με τις αντιθέσεις ανάμεσα στα ορατά και τα αόρατα, για παράδειγμα, η πηγή του φωτός, που καλύπτεται από την κουρτίνα. Ο ίδιος ο τίτλος - Το Κρυφτό - επικεντρώνει την προσοχή μας σ' αυτή την εναλλαγή, που συντελείται έξω από τη σύνθεση.