Φραντς φον Στουκ
Ο Στουκ (Franz von Stuck) ήταν ένας από τους ιδρυτές της Απόσχισης στο Μόναχο το 1892. Το 1895, τη χρονιά την οποία ζωγραφίστηκε ο πίνακας, διορίστηκε καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, όπου ο Καντίνσκι και ο Κλέε έγιναν αμφότεροι μαθητές του. Ήταν ο κύριος ερμηνευτής του αινιγματικού φανταστικού κόσμου του συμβολισμού, ένα μοντέλο που ακολουθούσαν οι πειραματιστές της ζωγραφικής των τελών του 19ου αιώνα στο Μόναχο. Το φονικό αγκάλιασμα της φαμ φατάλ, η αισθησιακά ελκυστική, δαιμόνια γυναίκα είναι ένα θέμα που ανακύπτει συχνά στα έργα του. Κάθε στιλιστικό επινόημα – η σύνθεση στριμωγμένη σε ένα πολύ μικρό, στενό χώρο, τα αδρά χρώματα (τα οποία δυστυχώς σκούρυναν με την πάροδο του χρόνου) και ο όγκος των μοντέλων – κάνει πιο έντονα τα δεινά της εικόνας.
Στην ελληνική παράδοση, η Σφίγγα έχει ανθρώπινο κεφάλι, πόδια λιονταριού και μερικές φορές φτερούγες πουλιού. Ο μύθος θέλει να είναι δόλια και ανελέητη. Εκείνους που δεν μπορούν να απαντήσουν στο γρίφο τους περιμένει μία μοίρα τυπική σε τέτοιες μυθολογικές ιστορίες, καθώς σκοτώνονται και τρώγονται από το αδηφάγο τέρας. Αυτή η θανατηφόρα εκδοχή της σφίγγας εμφανίζεται στο μύθο και το δράμα του Οιδίποδα. Είναι ενδιαφέρον ότι η αιγυπτιακή σφίγγα παρουσιαζόταν συνήθως ως άνδρας (androsphinx – ανδροσφίγγα) και θεωρούταν καλοκάγαθη, έχοντας όμως μία άγρια δύναμη όπως η κακόβουλη ελληνική εκδοχή. Και οι δύο θεωρούνταν φύλακες, συχνά δίπλα στις πύλες ναών. Οι φαν του Χάρι Πότερ μπορεί να νιώθουν μπερδεμένοι καθώς η εκδοχή της σφίγγας της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ είναι αιγυπτιακή αλλά θηλυκή.
Ο πίνακας είναι ένα μεγάλο μελόδραμα ζωγραφισμένο με τη λάμψη του φλογερού κόκκινου. Παγιδευμένοι σε ένα παθιασμένο φιλί, η σφίγγα πιέζει τα χείλη της πάνω σε εκείνα του άνδρα όπως ένα βαμπίρ, σα να θέλει να του ρουφήξει τη ζωή. Ήταν ένα ποίημα του Χάινριχ Χάινε (Heinrich Heine) που ενέπνευσε τον Στουκ να ζωγραφίσει αυτό το θρίαμβο της γυναίκας επάνω στον άνδρα. Το 19ο αιώνα, η σφίγγα εκπροσωπούσε διάφορους αγώνες: τη μάχη ανάμεσα στα ζωώδη ένστικτα και το πνεύμα, την αιώνια σύγκρουση μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας ή την αναζήτηση για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Εκεί βρίσκεται η σφίγγα, αυτή τη φορά μια μαγευτικά όμορφη γυναίκα, πάνω σε μια χαμηλή πλάκα βράχου. Με τα νύχια λιονταριού, αρπάζει το σώμα του άτυχου, ο οποίος βουλιάζει στα γόνατά του, ενώ τα χείλη της πιέζονται επάνω στα δικά του. Ο πίνακας προκάλεσε αίσθηση στο Μόναχο. Η αστυνομία διέταξε την απομάκρυνση όλων των αντιγράφων από τις προθήκες των γκαλερί τέχνης. Ο πίνακας θεωρήθηκε παγκόσμιο σύμβολο του πάθους που οδηγεί στην πτώση. Έχεις κάνει πολύ δρόμο, μωρό μου!
- Clinton Pittman