Χέραρντ φαν Χόντχορστ
Αυτός ο μεγάλος, ατμοσφαιρικός πίνακας απεικονίζει μία στιγμή από τα Άγια Πάθη: τη δίκη του Χριστού στο Σανχεντρίν (ένα εβραϊκό δικαστικό σώμα). Ο Χόντχορστ έχει χρησιμοποιήσει μία παλέτα μουντών χρωμάτων και δραματικό φωτισμό, αποκλείοντας περιττές λεπτομέρειες. Υπάρχει μία συμμετρία στη σύνθεση γύρω από το αναμμένο κερί στο κεντρικό τραπέζι: η λαμπερή φλόγα φωτίζει το πρόσωπο του Χριστού και το πρόσωπο του άνδρα που είναι καθιστός μπροστά του, αλλά όχι πολλά άλλα πράγματα. Η εικόνα αυτή αποτελεί μία νύξη για το πώς ο καλλιτέχνης απέκτησε το ψευδώνυμο Gherardo delle Notti (ο Γκεράρντο των νυχτών) από τους Ιταλούς.
Η ταυτότητα του καθιστού άνδρα έχει υπάρξει αντικείμενο συζητήσεων. Όταν ο Γιοάχιμ φον Ζάντραρτ, μαθητής και βιογράφος του Χόντχορστ, είδε τον πίνακα αυτόν στη συλλογή Τζουστινιάνι στη Ρώμη το 1628, αναφέρθηκε στο θέμα του ως «ο Χριστός μπροστά στον Πιλάτο», τον Ρωμαίο κυβερνήτη στην Ιουδαία. Στον κατάλογο της οικογένειας Τζουστινιάνι που συντάχθηκε το 1638, αναγράφεται ως «ο Χριστός μπροστά στον αρχιερέα Καϊάφα». Σύμφωνα με άλλες απόψεις ο Χριστός απεικονίζεται μπροστά στον Ανανία, έναν άλλο ιερέα από τον οποίο δικάστηκε ο Χριστός. Ο τίτλος «Ο Χριστός μπροστά στον αρχιερέα» φαίνεται να αποτελεί έναν καλό συμβιβασμό, αν και οι περισσότεροι ιστορικοί της τέχνης θεωρούν ότι ο κατάλογος Τζουστινιάνι είχε δίκαιο και ο Χόντχορστ πράγματι απεικόνισε τον Χριστό μπροστά στον Καϊάφα.
Η άφιξη του Χόντχορστ στη Ρώμη το 1610 συνέπιψε περίπου με τον θάνατο του Καραβάτζο. Η τεχνοτροπία που ανέπτυξε ο Ολλανδός καλλιτέχνης βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε αυτήν του εξέχοντος Ιταλού καλλιτέχνη και των ακολούθων του. Ο Χόντχορστ δεν είχε παρά να διασχίσει το δρόμο από το παλάτι του Μαρτσέζε Βινσένζο Τζουστινιάνι, του πιθανού χορηγού αυτής της εικόνας, για να δει μερικά από τα αριστουργήματα του Καραβάτζο στο παρεκκλήσιο Κονταρέλι της εκκλησίας Σαν Λουίτζι ντέι Φραντσέζι. Ο Χόντχόρστ έζησε στο παλάτι του Τζουστινιάνι αυτά τα χρόνια και ενστερνίστηκε την τεχνοτροπία του Καραβάτζο και άλλων ζωγράφων, κληροδοτώντας την στη συνέχεια και σε άλλους όταν επέστρεψε στην πόλη καταγωγής του, την Ουτρέχτη.
Η συλλογή Τζουστινιάνι στη Ρώμη περιλαμβάνει έναν πίνακα τον οποίο πρέπει επίσης να είχε υπόψη του ο Χόντχορστ όταν ζωγράφιζε το «Ο Χριστός μπροστά στον αρχιερέα». Ο πίνακας του Λούκα Καμπιάσο που απεικονίζει τον Χριστό μπροστά στον Καϊάφα φωτισμένους από δύο κεριά χρονολογείται λίγο μετά το 1570 και πλέον βρίσκεται στη γενέτειρα του Καμπιάσο, Γένοβα (στο Museo dell’Accademia Ligustica di Belle Arti). Ο Ολλανδός ζωγράφος πρέπει να παρακινήθηκε να συναγωνιστεί με τους Ιταλούς καλλιτέχνες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία εικόνα, η οποία, με την εντυπωσιακή απλότητά της, είναι αδιαμφισβήτητα πιο επιτυχημένη από την ελαφρώς συνωστισμένη απεικόνιση αυτής της καθοριστικής στιγμής στη ζωή του Χριστού από τον Καμπιάσο.
- Clinton Pittman
ΥΓ. Εδώ μπορείς να μάθεις περισσότερα για τους Καραβατζιστές, τους καλλιτέχνες που ακολούθησαν την ιδιαίτερη τεχνοτροπία του Καραβάτζο.