سرعصای مطرانی: مریم باکره و عیسای نوزاد

اسقف‌ها، راهبان و راهبه‌های ارشد اروپای قرون وسطی، همواره نشانه‌هایی از مقام والای مذهبی‌شان را می‌پوشیدند و حمل می‌کردند. یکی از این نمادهای مهم شیئی بود معروف به عصای مطرانی. عصاهای مطرانی معمولا به بلندای قد انسان و یا بیشتر بودند و با سَریِ قوس‌دار، و گاهی پرنقش‌ونگار، مشخص می‌شدند. این اثر فرانسوی نشان می‌دهد که قطعاتی کوچک در چنین ابعاد متداولِ نمایشی، چگونه در نوع خود آثار هنری جالب‌توجهی محسوب می‌شدند.

سوی دیگر این عصای مطرانیِ دوطرفه مزین به مصلوب‌شدن عیسی است. این صحنه که مریم باکره و عیسای نوزاد را در آغوشش نشان می‌دهد، چند خصوصیتِ شخصی از صاحب احتمالی این قطعه را فاش می‌سازد. سمت چپ مریم باکره راهب ارشدی دیده می‌شود که زانو زده مشغول دعاست؛ در سمت راست پیکره‌ی بی‌سری دیده می‌شود که ردای اسقفی به تن داشته و سرِ اسقفی‌اش را در آغوش دارد. پژوهشگران با توجه به مجموع این پیکره‌ها، براین باورند که عصای مطرانی برای یک راهب ارشد قرن‌چهاردهمی ساخته شده که عضو جامعه‌ی رهبانی سَن دنی در شمال پاریس بوده است. مشهور است که سن دنی، شهید و قدیس حامی سلطنت فرانسه، درحالی که تمام راه موعظه می‌کرد سر خود را از صحنه‌ی اعدام خویش با خود برد، پیش از آنکه در محلی به زمین بیفتد که قرار بود بعدها به زیارتگاه و صومعه تبدیل شود. با اینکه پژوهشگران مطمئن نیستند این عصا در دست کدام راهب حمل می‌شده، روشن است که او نه تنها مردی متمول بوده بلکه پشتیبان هنر نیز بوده است.

عصاهای مطرانی به‌شدت شخصی بودند و معمولا به گونه‌ای طراحی می‌شدند تا سلایق و عقاید صاحبانشان را منعکس کنند. تجسم این قطعه نشانگر این است که راهب موردنظر با برجای گذاشتن یادگاری چشمگیر از خود، زندگی و مقامش نقش خود را به عنوان رهبر و رهنما در صومعه‌ی خویش بسیار جدی می‌پنداشته است.

- استفنی اسکِنیِن