Melencolia I

Creativiteit in de kunsten was het domein van de verbeelding, beschouwd als de eerste en laagste in de hiërarchie van de drie categorieën van genialiteit. Het volgende was het rijk van de rede en de hoogste het rijk van de geest.

In de middeleeuwse filosofie dacht men dat mensen onderworpen waren aan de vier gemoedsgesteldheden. Melancholie, geassocieerd met de galblaas en zwarte gal, was de minst wenselijke van de vier, waarbij melancholici werden beschouwd als de meest waarschijnlijke om aan waanzin te bezwijken. Tijdens de Renaissance werd melancholie gekoppeld aan creatief genie; daarom, terwijl het de status van deze gemoedsgesteldheid veranderde, herinnerde het de kunstenaar eraan dat hun geschenk verschrikkelijke risico's met zich meebracht.

De enige gravure van Dürer die de titel op de plaat bevat, Melencolia I, wordt verondersteld te verwijzen naar de eerste van de drie soorten melancholie die door de Duitse humanistische schrijver Cornelius Agrippa zijn gedefinieerd. In dit eerste type, Melencholia Imaginativa genaamd, overheerst 'verbeelding' over 'geest' of 'reden'.

De gevleugelde personificatie van Melancholie, neerslachtig gezeten met haar hoofd op haar hand, houdt een remklauw vast en is omgeven door andere instrumenten die verband houden met geometrie, een van de zeven vrije kunsten die ten grondslag liggen aan artistieke creatie en degene waardoor Dürer, waarschijnlijk meer dan de meeste kunstenaars, hoopte de perfectie in zijn eigen werk te benaderen. Dit heeft ertoe geleid dat verschillende kunsthistorici hebben gesuggereerd dat Melencolia I moet worden geïnterpreteerd vanuit een autobiografisch oogpunt.