De derde van mei 1808

Het schilderij van vandaag herinnert aan een donker moment uit de Spaanse geschiedenis, 3 mei 1808. Tot op de dag van vandaag blijft dit schilderij een van de artistieke manifesten van de antioorlogsbeweging. Het diende als inspiratie voor een aantal andere belangrijke schilderijen, waaronder een reeks door Édouard Manet en van de hand van Pablo Picasso Massacre en Corée (Bloedbad in Korea) en Guernica.

Op 3 mei werden Madrileense burgers geëxecuteerd die zich tegen de binnenvallende Napoleontische Franse leger hadden verzet. De schilder beeldt angst en trotsering uit in de vergrote witte ogen van de patriotten die nog leven, terwijl sommigen hun ogen en gezicht met hun handen afschermen. Er sijpelt rijkelijk bloed uit de doden die groepsgewijs verspreid over de grond liggen, terwijl het vuurpeloton van goed uitgeruste beroepssoldaten dicht opeengepakt (enkel de ruggen voor de kijker zichtbaar) van verontrustend nabij schieten op de ongewapende, haveloos geklede werkvolk. Fel licht van een enkel lamp verlicht het gezicht en lichaam van een knielend veroordeelde man in wit hemd, de ogen opengesperd en armen als Christus gespreid, op het moment dat hij wordt doodgeschoten. De machteloze en rouwende slachtoffers, nu aan de beurt te worden opgeofferd, worden door een kale heuvel ingesloten, waarachter net de silhouet van de stedelijke bebouwing valt te ontwaren, waaronder een kerk. Let wel, deze mannen zijn naamloze helden. Het is de eerste dergelijke afbeelding uit de moderne kunstgeschiedenis.