Laatste Oordeel-drieluik — het middenpaneel

In contrast met de artistieke en theologische traditie van zijn tijd wijdt Bosch het centrale paneel van het Laatste Oordeel niet aan Christus als opperrechter met de aartsengel Gabriël, die de uitverkorenen van de verdoemden scheidt en hun zielen naar de hemel of de hel stuurt. Bij Bosch zit aan de bovenzijde van het centrale paneel Christus als opperrechter op een regenboog omringd door de twaalf apostelen, de Maagd Maria (links), en Johannes de Doper (rechts).

Alleen het kleine beetje licht in de linkerbovenhoek geeft de toegang tot het hemelse paradijs aan, slechts bereikbaar voor een enkele ziel. De overgrote meerderheid van de mensheid zal voor hun zonden worden gestraft door demonen en duivels.

Op het middenpaneel geeft Bosch de straffen voor de zeven hoofdzonden in detail weer. Veel scènes bevatten demonen, hybride wezens en duivels. In de middeleeuwen geloofde men dat de straf voor het begaan van een zonde verband hield met de persoon die de zonde beging. Linksonder is dus een rode duivel te zien die een groen vat vasthoudt; hij dwingt een naakte man, die zich schuldig heeft gemaakt aan vraatzucht, om een vloeistof te drinken — waarschijnlijk urine — die via een trechter het vat in stroomt. Veel scènes tonen zondaars die gespietst of in tweeën gezaagd zijn of die op een andere manier worden gemarteld.

Precies een week geleden presenteerden we het eerste deel van dit drieluik. Vergeet niet ons archief erop na te slaan! Dit alles is mogelijk gemaakt met dank aan de Academie voor Schone Kunsten in Wenen. <3

PS Bosch schilderde vaak vreemde schepselen. Hier hebben we een aantal griezelige uilen verzameld.