Rembrandt Van Rijn
Jullie weten toch dat dit het jaar van Rembrandt is? Vanwege deze gelegenheid zullen we veel van zijn werken voorstellen uit verschillende musea. Vandaag: dit schilderij uit het Baltimore Museum of Art dat nu te zien is in het Rembrandthuis in Amsterdam in de tentoonstelling Rembrandt's Social Network. Schitterend, niet waar?
Rembrandt schilderde zijn zoon Titus toen die ongeveer 19 jaar oud was. Het is allesbehalve een formeel portret. De lachende Titus zit heel ontspannen op een stoel met zijn elleboog op de armleuning en hij laat zijn kin rusten in zijn hand. We herkennen Titus aan zijn roodbruine krullen, zijn grote diepliggende ogen, en donkere gebogen wenkbrauwen. Hij heeft een prominente neus met een ronde punt en een uitgesproken mond die aan de hoeken omhoog krult. De druk van zijn hand heeft zijn mond lichtjes vervormd - een detail dat Rembrandt duidelijk was opgevallen en bijdraagt aan het ongedwongen karakter van dit schilderij. Ook Rembrandts techniek lijkt hier uitzonderlijk los en snel. De schaduw op Titus' voorhoofd creëerde hij bijvoorbeeld door het geelbruine grondvlak bloot te laten en hij bracht de lichtere delen van het gezicht aan met brede penseelstreken. Halverwege heeft Rembrandt de positie van Titus' duim iets verlaagd; dat is nu zichtbaar geworden waar de verf afgesleten is. En tenslotte is ontdekt dat portret geschilderd is op een restant van een oorspronkelijk veel groter doek, een overblijfsel dat in het atelier rondslingerde. Dit alles wekt de indruk dat het schilderij snel en per toeval werd gemaakt.
Misschien liep het zo: Titus wandelt toevallig zijn vaders atelier binnen voor een praatje en laat zich in een stoel vallen. Rembrandt besluit om zijn zoon te schilderen, een studie klaar in een flits. Hij wil tonen hoe hij heel specifieke emoties kan weergeven met houding en gelaatsuitdrukkingen, een van de voorwaarden van een goede historische schilder. Het is een studie, maar toch tekent hij het doek zodat hij het kan verkopen. Het resultaat is niet enkel een hoogst origineel schilderij (nergens anders zie je iemand zo nochalant lachend zitten met zijn hand onder zijn kin), maar ook een picturaal bewijs van de relatie tussen vader en zoon. Titus was duidelijk ontspannen in het gezelschap van zijn vader. Vader en zoon lijken het goed met elkaar te kunnen vinden; ze voelden zich op hun gemak bij elkaar.
PS Naast de tentoonstelling Rembrandt's Social Network zijn hier nog acht redenen om het Rembrandthuis te bezoeken!