Thomas Eakins
Het doel van de meeste portretten is, naast het weergeven van het uiterlijk van het onderwerp, om diens rijkdom, macht, privileges of roem te vereeuwigen. Met dit portret eert een leraar een leerling en viert hij een creatief genie dat veel van hun mede-Amerikanen niet konden en wilden herkennen.
De portrettist was Thomas Eakins, een van Amerika's grootste schilders in het laatste kwartaal van de 19e eeuw en een invloedrijke leraar. Hij had een nogal onconventionele benadering van schilderen en pleitte voor directe en zorgvuldige observatie van de natuur. Eakins klom snel op tot directeur van de Pennsylvania Academy of Fine Arts, America's belangrijkste kunstacademie, maar verloor die positie nadat hij werd beschuldigd van het blootstellen van vrouwelijke studenten aan een naakt mannelijk model.
Het onderwerp van dit schilderij is Henry Ossawa Tanner, de eerste internationaal bekende Afrikaans-Amerikaanse kunstenaar. Hij werd geboren in 1859 als kind van een bisschop in de African Methodist Episcopal Church en van een ontsnapte slaaf. Aanvankelijk autodidact als kunstenaar, werd hij een student van Eakins aan de Pennsylvania Academy of Fine Arts tijdens de Reconstructie. Daar werd hij gepest en racistisch bejegend door zijn medestudenten. Daarna streefde hij, net als veel van zijn Amerikaanse tijdgenoten, ernaar zijn opleiding in Europa af te ronden. Parijs was vóór de Eerste Wereldoorlog de culturele hoofdstad van de wereld. Hij studeerde af aan de Academie Julian, als een ervaren schilder van het menselijk lichaam, architectuur, en landschappen, een combinatie van vaardigheden die hem in staat stelde het hoogtepunt van de westerse kunst te bereiken, de productie van historische en religieuze beelden. Gesponsord door de Amerikaanse warenhuiseigenaar Rodman Wannamaker reisde Tanner naar Palestina. Zijn schilderijen met bijbelse en oosterse taferelen werden onder andere geprezen om hun authenticiteit. Net als veel latere Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars — schilders, schrijvers en muzikanten — vond Tanner Parijs gastvrijer dan welke Amerikaanse stad dan ook, en hij woonde daar het grootste deel van zijn volwassen leven en kreeg er gepaste erkenning als creatief genie.
Dit portret is geschilderd in 1902, tijdens een korte reis naar huis. Het was een persoonlijk eerbetoon van Eakins aan zijn inmiddels beroemde leerling. Van Eakins is inderdaad bekend dat hij maar een handvol van zijn voormalige studenten heeft geschilderd. De kunstenaar heeft dit portret tot aan zijn dood in zijn bezit gehouden. Waar veel van zijn tijdgenoten de creativiteit van een zwarte man niet konden erkennen vanwege hun raciale vooroordelen, vereeuwigt Eakins die hier. Hij gebruikt bewust een oude artistieke conventie, een die de grote kunstenaars uit de klassieke oudheid en de renaissance zouden hebben herkend. Eakins baadt Tanners voorhoofd in een warm licht en symboliseert zo zijn innerlijke creatieve genie, het geschenk van de Muzen.
We presenteren het schilderij van vandaag dankzij The Hyde Collection.
PS Kom hier meer te weten over Tanner, de Afrikaans-Amerikaanse artistieke pionier!