Gerard van Honthorst
Dit grote sfeervolle schilderij verbeeldt een moment uit de Passie: de ondervraging van Christus door de Sanhedrin (een Joods juridisch lichaam). Honthorst gebruikte een gedempt palet met dramatisch licht, waarmee hij onnodige details wegwerkte. De compositie is symmetrisch opgebouwd rond de aangestoken kaars op de middelste tafel: de flakkerende vlam verlicht het gezicht van Christus en de zittende man die hem aankijkt, maar niet veel meer. De afbeelding laat doorschemeren waarom deze kunstenaar de koosnaam Gherardo delle Notti (Gerard van de nachten) van de Italianen kreeg.
De identiteit van de zittende persoon is onderwerp van discussie. Toen Joachim von Sandrart, Honthorsts leerling en biograaf, dit schilderij in de Giustiniani collectie in Rome zag in 1628 beschreef hij het onderwerp als Christus voor Pilatus, de Romeinse gouverneur van Judea. In de inventaris van de Giustiniani familie, opgemaakt in 1638, wordt het vastgelegd als Christus voor de priester Kajafas. Er is ook wat voor te zeggen dat het Christus voor Annas is, een andere priester waar Christus aan voorgeleid werd voor berechting. Christus voor de hogepriester lijkt een goede tussenweg, hoewel de meeste kunsthistorici denken dat de inventaris van de Giustiniani familie klopte en dat Honthorst inderdaad Christus voor Kajafas afbeeldde.
De aankomst van Honthorst in Rome in 1610 viel min of meer samen met de dood van de zeer invloedrijke Caravaggio. De stijl van de Nederlandse kunstenaar was gebaseerd op die van de Italiaanse meester en zijn leerlingen. Honthorst hoefde maar de straat over te steken vanaf het paleis van Marchese (Markies) Vincenzo Giustiniani, de meest waarschijnlijke patroon van dit schilderij, om sommige van Caravaggio's meesterwerken in de Contarelli Kapel van de Kerk van San Luigi dei Francesi (H. Lodewijk van de Fransen) te zien. Honthorst woonde al die jaren in het huis van Giustiniani en absorbeerde de stijl van Caravaggio en andere schilders, om vervolgens hun schildertrant door te geven toen hij terugkeerde naar zijn stad Utrecht.
Giustiniani's collectie in Rome bevatte ook een schilderij dat ook bekend moest zijn bij Honthorst toen hij Christus voor de hogepriester schilderde. Luca Cambiaso schilderde Christus voor Kajafas, verlicht door twee kaarsen, welk schilderij gedateerd kan worden als na 1570. Dit schilderij is nu in Cambiaso's thuishaven Genua (in het Museo dell'Accademia Ligustica di Belle Arti). De Utrechtse schilder moet gedreven zijn geweest om te wedijveren met de grote Italiaanse meesters, wat resulteerde in een schilderij dat in zijn opmerkelijke eenvoud zonder twijfel succesvoller was dan Cambiaso's lichtelijk drukke weergave van dit doorslaggevende moment in het leven van Christus.
- Clinton Pittman
P.S. Hier kun je meer te weten komen over de Caravaggisti, kunstenaars die Caravaggio's unieke schilderstijl volgden.