Peter Paul Rubens
Witajcie, witajcie! Czas na bardzo zaskakującego Rubensa, którego prezentujemy dzięki Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu. Bawcie się dobrze! :)
Choć początkowo planował jedynie burzowy pejzaż, w trakcie malowania Rubens wzbogacił kompozycję, dodając do niej mitologiczny sztafaż ludzi i bogów umieszczonych w czystym krajobrazie. Podążył tym samym ściśle za tradycją malarstwa flamandzkiego, które w odróżnieniu od tradycji niderlandzkiej niemal zawsze wzbogacało pejzaże chrześcijańską lub mitologiczną narracją. Na leśnej ścieżce, biegnącej od środka obrazu ku jego prawej krawędzi, widoczne są cztery postaci: dwoje starszych ludzi, opierających się z wysiłkiem na laskach, oraz dwóch bogów. Wszyscy schronili się przed burzą szalejącą w centrum obrazu. Ludzie to Filemon i Baucis. Zanim rozpętała się burza, byli jedynymi ludźmi skłonnymi podzielić się schronieniem, jedzeniem i napojami z bogami, którzy przemierzali świat w przebraniu skromnych podróżnych. Kara za zatwardziałość serc innych ludzi nadeszła szybko - Jupiter i Merkury wskazali tylko tej parze drogę na dające schronienie wzgórze (Owidiusz, Metamorfozy, 8:620–720).
Na pierwszym planie w dramatyczny sposób przedstawione zostały szalejące siły natury: bezradny wół zwisa uwięziony w konarach złamanego drzewa nad pieniącymi się wodami, po lewej, w pobliżu tęczy, widać wyrzucone na brzeg zwłoki matki i jej dziecka, nad nimi człowiek, który miał szczęście uciec, trzyma się wciąż stojącego drzewa. Prezentowany Pejzaż z Filemonem i Baucis został prawdopodobnie namalowany w całości przez samego Rubensa, bez wsparcia jego warsztatu. Podobnie jak większość jego pejzaży, tak i ten nie powstał na zamówienie. Wybrany temat rzadko występuje w malarstwie: od XVI wieku sceny z tego mitu przedstawiały głównie Filemona i Baucis udzielających gościny bogom w swoim domu.