Petrus Christus
Dün bir Venedik Rönesans portresini tartışıyorduk; bugün ise kuzeye taşınıyoruz! 16 Ocak 2022'ye kadar Rijksmuseum, Beni Hatırla: 100'den Fazla Portreyle Dürer'den Sofonisba'ya (orig. "Remember Me. More than 100 portraits, from Dürer to Sofonisba") sergisine ev sahipliği yapıyor. Müze sayesinde bugün, Amsterdam'da sergilenen Gemäldegalerie der Staatlichen Museen zu Berlin koleksiyonundaki bu muhteşem Petrus Christus'u sunuyoruz. Bu kızın ne kadar modern göründüğü beni her zaman şaşırtmıştır. Tadını çıkarın!
Petrus Christus'un bilinmeyen bir kadının zarif portresi, Flaman resminin öne çıkan bir örneklerinden biridir. Genç hanımefendi, 1470'lerde hem Fransa'da hem de Çukur Ülkelerde (Felemenk; Kuzeybatı Avrupa'da Ren Irmağı deltası çevresinde yer alan şimdiki Hollanda ile Belçika'nın kurulmasına kadar varlığını sürdüren çeşitli kontluk ve dukalıklar ve sonra doğan devlete 1830 yıllarına kadar verilmiş olan addır. Günümüzde Benelüks adıyla da bilinen söz konusu topraklar başta Hollanda olmak üzere Belçika, Lüksemburg, Fransa ve Almanya'nın bir bölümünü kapsar) popüler olan Burgonya tarzında giyinmiş. Mavi elbisesinin derin bir V yakası var ve siyah bir korseyi ortaya çıkarıyor. Çağdaş Flaman tarihçi Jacques Du Clercq, derin yakayı ve çarpıcı, kesik koni şeklindeki başlığı, 1467'de piyasaya çıkan yeni bir modanın ana özellikleri olarak tanımladı.
Flanders (Flandre/Flaman Bölgesi; Kuzey Denizi kıyısında eski Flandra Kontluğu ve etrafındaki topraklardan oluşan tarihi bölgedir. Günümüzdeki Hollanda'nın Zelanda Eyaletinin güney kesimi, Belçika'nın batısında Batı Flandre ve Doğu Flandre Eyaletleri ile Fransa'nın Nord ve Pas-de-Calais departmanlarını içine almaktaydı) ve İtalya'da bu ideal güzelliğin gerçek fiziksel yorumu farklıydı. Derin V yakalı ve uzun başlıklı kuzey silueti, güneydekinden çok daha uzundu. Dahası, Flaman ressamlar her şeyden önce hiperrealizmleriyle (yüksek çözünürlüklü bir fotoğrafa benzeyen bir resim ve heykel türü) ünlüydüler. Sonuç olarak, Petrus Christus'un genç kadınının elbisesini kaplayan beyaz kürk, bir gelincik kürkü olan létisse olarak tanımlanabilecek kadar ayrıntılı bir şekilde resmedilmiştir. Kesin olarak yeniden üretilmiş bir başka detay da, göğüs dekoltesini kapatan tül atkının mideye tutturulduğu minik altın iğnedir. Buna rağmen ressam kadının yüz hatlarını stilize etmiştir. Oluklar ve çizgiler atlanmış, neredeyse porselen benzeri gizemli bir güzellik maskesi yaratılmıştır. Fiziksel mükemmellik ve ulaşılmazlığın bu birleşimi, saray şairlerinin taptığı esrarengiz kadınları güçlü bir şekilde hatırlatıyor.
İtalyan sanatçılar ve sanatseverler Kuzey resim sanatına hayran kaldılar ve Flaman resmi erken bir tarihte koleksiyoncular tarafından toplanmaya başladı. Floransalı hükümdar Lorenzo de' Medici'nin 1492 envanterinde, Petrus Christus tarafından yapılmış olan "yağlı boyayla resmedilmiş bir Fransız hanımın başı" isimli bir çalışma listelenmiş. Bunu, az önce bahsedilen çalışma gibi, Christus'un günümüze ulaşan tek kadın portresi olarak tanımlamak cazip geliyor. Medici koleksiyonuna tam erişimi olan Leonardo da Vinci'nin en eski portresi olan Ginevra de' Benci'ye çarpıcı bir benzerlik taşıyor. Kadınların benzer ağız yapıları, aynı bakışları ve mesafeli ifadeleri vardır. Ancak Petrus Christus'un bu resminin Floransa'da olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Kadınları güçlü bir şekilde idealize etmesiyle ünlü olduğu için, o zamandan beri yok olmuş benzer özelliklere sahip bir portre olması ihtimali yüksektir.
Not: Rijksmuseum'daki Beni Hatırla (orig. "Remember Me") sergisinden en ilgi çekici portreleri buradan okuyabilirsiniz! Mutlaka görmelisiniz!