Σοφονίσμπα Ανγκουισόλα
Η Σοφονίσμπα Ανγκουισόλα ήταν Ιταλίδα ζωγράφος της Αναγέννησης, γενημμένη στην Κρεμόνα, σε μία οικογένεια ευγενικής καταγωγής, αν και αρκετά φτωχή. Έλαβε μία σφαιρική μόρφωση, συμπεριλαμβανομένων και των καλών τεχνών, και η πρακτική της σε έναν ντόπιο ζωγράφο συνέβαλε ώστε οι γυναίκες να γίνονται δεκτές ως σπουδάστριες τέχνης. Σε νεαρή ηλικία η Ανγκουισόλα ταξίδεψε στη Ρώμη, όπου και της σύστησαν τον Μιχαήλ Άγγελο, ο οποίος αμέσως αναγνώρισε το ταλέντο της, και έπειτα στο Μιλάνο, όπου ζωγράφισε τον Δούκα της Άλμπα. Η Ελισάβετ των Βαλουά, η βασίλισσα του Φιλίππου Β΄ της Ισπανίας, ήταν ενθουσιώδης ερασιτέχνις ζωγράφος και το 1559 η Ανγκουισόλα προσλήφθηκε ως ιδιαίτερη δασκάλα της στη Μαδρίτη, με τον βαθμό της Κυρίας επί των τιμών. Αργότερα έγινε και επισήμα αυλική ζωγράφος για τον βασιλιά και προσάρμοσε το στιλ της στις απαιτήσεις των επίσημων πορτρέτων της Ισπανικής Αυλής. Μετά τον θάνατο της βασίλισσας, ο Φίλιππος Β΄ βοήθησε να οργανωθεί για την Σοφονίσμπα ένας αριστοκρατικός γάμος. Μετακόμισε στο Παλέρμο, κι έπειτα στην Πίζα και την Γένοβα, όπου και συνέχισε να εργάζεται ως εξέχουσα πορτρετίστα, πιθανότατα με την στήριξη των δύο συζύγων της, μέχρι τα ενεήντα τρία της χρόνια.
Οι πιο ξεχωριστοί και ελκυστικοί πίνακές της είναι πορτρέτα δικά της και της οικογένειάς της, ζωγραφισμένα προτού να μετατεθεί στην Ισπανική βασιλική Αυλή. Πιο συγκεκριμένα, τα πορτρέτα των παιδιών της είχαν μία φρέσκια και λεπτομερώς μελετημένη προσέγγιση.
Σήμερα παρουσιάζουμε έναν από τους δημοφιλέστερους πίνακες της Ανγκουισόλα, στον οποίο νεαρές γυναίκες εικονίζονται ως διανοούμενες. Ο Βαζάρι* μάλιστα είχε δει αυτόν τον πίνακα κρεμασμένο στο πατρικό σπίτι της ζωγράφου στην Κρεμόνα το 1556. Η παρτίδα σκακιού λαβάνει χώρα σε ένα εξιδανικευμένο τοπίο που περισσότερο μοιάζει με τις ύστερες μεσαιωνικές εικόνες του παιχνιδιού, παρά τα πιο σύγχρονα του σκηνικά ταβέρνας. Στην άκρη αριστερά, η Λουτσία κοιτά έξω προς τον θεατή, κυριαρχώντας στο βλέμμα μας καθώς το χέρι της και η προφανής της επιδεξιότητα κυριαρχούν τη σκακιέρα. Έχει ήδη αφαιρέσει δύο από τα πιόνια της Μινέρβα. Η αντίπαλός της έχει ανοίξει το στόμα και σηκώνει το χέρι της σαν να θέλει να μιλήσει. Η μικρότερη αδερφή της, η Ευρώπη, χαμογελά χαρούμενα παρατηρώντας την εξέλιξη του παιχνιδιού, ενώ μία καμαριέρα στην δεξιά άκρη την παρατηρεί προσεκτικά. Οι τρεις γυναίκες της Ανγκουισόλα είναι μέλη μίας φυσικής ευγένειας, ικανής να αυτοψυχαγωγείται, η επιφάνεια της οποίας τονίζεται από τις πλούσιες λεπτομέρειες των μπροκάρ ρούχων τους και από τα κομψά τούρκικα υφάσματα πάνω στο τραπέζι.
*Giorgio Vasari (1511-1574)