Pierre-Auguste Renoir
Είναι η τρίτη μας Κυριακή με το αφιέρωμα του Ιανουαρίου στο Εθνικό Μουσείο της Στοκχόλμης (Nationalmuseum). Ελπίζουμε να σου αρέσει! :)
Η Grenouillère, η λιμνούλα με τα βατράχια που ήταν ένα δημοφιλές μέρος για εκδρομές από το Παρίσι και για μπάνιο το καλοκαίρι, βρίσκεται έξω από το Bougival στα δυτικά της πρωτεύουσας. Ο ήλιος φιλτράρεται από τα πράσινα φύλλα και λαμπυρίζει πάνω στην επιφάνεια του ποταμού Σηκουάνα. Άνθρωποι κάνουν μπάνιο. Μερικοί βρίσκονται μέσα σε βάρκες, κωπηλατώντας ή πλέοντας στον ποταμό. Μία ομάδα ανδρών με κοστούμια και γυναικών με κρινολίνα βρίσκουν σκιά κάτω από ένα δέντρο σε ένα μικρό τεχνητό νησάκι γνωστό ως Καμαμπέρ ή η γλάστρα.
Είναι το καλοκαίρι του 1869 και ο ζωγράφος Ωγκύστ Ρενουάρ και ο συνάδελφος και φίλος του Κλοντ Μονέ περνούν μερικές μέρες μαζί. Ζωγραφίζουν το ίδιο θέμα. Ανταγωνίζονται για να δουν ποιος από τους δύο μπορεί να αιχμαλωτίσει ταχύτερα τις υποκειμενικές του εντυπώσεις από αυτά που βλέπει στον καμβά. Ο πίνακας του Ρενουάρ είναι φτιαγμένος από μικρές και γρήγορες πινελιές χρησιμοποιώντας χρώματα απευθείας από το σωληνάριο. Είναι μία στιγμιαία εντύπωση που πιάνεται σε μια λάμψη χρωμάτων και αντανακλάσεων από το νερό. Στους σύγχρονούς του, ο πίνακας έμοιαζε ημιτελής∙ ένα απλό σκίτσο. Όμως σήμερα τον θεωρούμε ως ένα ενδεικτικό παράδειγμα ιμπρεσιονισμού.
Ο γρήγορος σχεδιαστικός τρόπος ζωγραφικής των ιμπρεσιονιστών – η επιθυμία τους να απεικονίσουν τις εντυπώσεις τους απευθείας στον καμβά – ήταν κάτι καινούριο. Έσπαζαν μία παράδοση και αμφισβητούσαν το καλλιτεχνικό γούστο της εποχής. Η Grenouillère δεν αντιπροσωπεύει μόνο ένα νέο τρόπο ζωγραφικής, το θέμα που επιλέγεται ήταν επίσης καινούριο. Απεικόνιζαν τη νεωτερικότητα, το σύγχρονο τρόπο ζωής (la vie moderne), με την εμπορική και τη δημόσια ζωή του. Ζωγράφιζαν τα νέα πολυκαταστήματα, τα καφέ, τα πάρκα και τα θέατρα. Οι άνδρες καλλιτέχνες ήταν flâneurs, άνθρωποι που περιδιάβαιναν τυχαία στην πόλη παρατηρώντας τη. Για αυτούς, το Παρίσι και τα περίχωρά του ήταν μία δημόσια σκηνή.
Αυτή η σκηνή διαχωριζόταν πλήρως ως προς το φύλο και την τάξη με τέτοιο τρόπο που δύσκολα μπορούμε να αντιληφθούμε σήμερα. Ένα παράδειγμα αυτού βρίσκεται στην προοπτική της πόλης που συναντά κανείς μεταξύ των γυναικών ιμπρεσιονιστών, όπως για παράδειγμα στους πίνακες της Μπερτ Μορισό (Berthe Morisot) και της Μέρι Κασάτ (Mary Cassatt). Απεικονίζουν την πόλη από μπαλκόνια ή ένα κουτί στο θέατρο. Δεν ήταν δυνατό για αυτές να παρατηρήσουν τη ζωή του δρόμου όπως οι flâneurs∙ εκείνες δεν μπορούσαν να είναι. Η ματιά του flâneur είναι μία έκφραση της ανδρικής ετεροσεξουαλικότητας με ελευθερία να δει, να εκτιμήσει και να αποκτήσει στην πραγματικότητα ή στη φαντασία. Ο ρόλος της πορνείας στη νεωτερικότητα, στην προσβασιμότητα των γυναικών των φτωχότερων τάξεων, διακρίνεται εμφανώς στους πίνακες τους.
Θέματα που μπορούμε να θεωρήσουμε ειδυλλιακά σήμερα είχαν πολύ διαφορετική σημασία για τους ανθρώπους της εποχής. Στη σύντομη ιστορία του Γκυ ντε Μωπασσάν Η γυναίκα του Πωλ (La femme de Paul) από τη δεκαετία του 1880 βρίσκουμε μια πολύ διαφορετική εικόνα της Grenouillère:
«Το καφέ δίπλα στο νερό ήταν φοβερά θορυβώδες. Ρυάκια από μπύρα έτρεχαν στα τραπέζια ανάμεσα σε μισοάδεια ποτήρια και μισομεθυσμένους ανθρώπους. […] Οι άνδρες κάθονταν εκεί με τα καπέλα στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους, τα ροδαλά, κόκκινα πρόσωπά τους και τα υγρά τους μάτια∙ […] Οι γυναίκες, ψάχνοντας για τη βραδινή τους λεία, δέχονταν εν τω μεταξύ ποτήρια με μπύρα ή κρασί […] Όλο το μέρος βρομούσε από ανοησία, από τον όχλο, από τον αγοραίο έρωτα.»