Frans Hals
Heb je er toevallig ooit bij stilgestaan of alles wat je weet, van je kinderen tot de wiskunde die je op het werk gebruikt, slechts een illusie is, bedacht door een boosaardig genie om je alleen maar in de war te brengen? - Descartes heeft dat wel gedaan! Ik denk dat hij misschien wat vrije tijd over had...
Hoe weten we eigenlijk of de dingen die we denken te weten kenbaar zijn? Dit is het onderwerp van discussie in een hele tak van filosofie die Epistemologie wordt genoemd. Is het de moeite waard om tijd te verliezen aan zoiets vaags? Om te weten of kennis mogelijk is? We zouden moeten weten om daarop te antwoorden en we zouden moeten vragen om er achter te komen. Descartes nam de uitdaging aan.
De filosoof en wiskundige wordt hier ironisch afgebeeld door Frans Hals. Waarom ironisch? Nou, omdat het werk van de schilder vandaag wordt geconfronteerd met een "Descartes-achtig probleem". In het gedachte-experiment van Descartes zou een kwaadaardige genie (ook bekend als de deus deceptor) uitgebreide hoaxen creëren om de realiteit te simuleren.
Frans Hals is erg groot in de Nederlandse schilderkunst, vergelijkbaar met namen als Rembrandt en Vermeer. Geen wonder dat Giuliano Ruffini, een Franse kunstverzamelaar, een groot bedrag verwachtte bij de verkoop van één van zijn werken. Sotheby's was de gekozen bemiddelaar voor de veiling van het schilderij en het had voor hen gewoon een andere schat kunnen zijn geweest. Zij zijn immers het bedrijf dat ooit de bibliotheek heeft geveild die Napoleon meenam in ballingschap.
Toch werd de anonieme Amerikaan die het schilderij kocht door Sotheby's gewaarschuwd dat het mogelijk geen origineel was. Omdat aanverwante werken verdacht waren, werden hightech-analyses uitgevoerd waaruit bleek dat het om een vervalsing ging. Er werden synthetische materialen ontdekt die onmogelijk aanwezig konden zijn in een schilderij uit de XVII eeuw. Sotheby's betaalde de koper dus 10,6 miljoen dollar terug.
Toen het stuk van Hals in 2011 werd verkocht, twijfelde niemand aan de ouderdom ervan. Het hout waarop het is geschilderd is, is namelijk zo oud was als het moet zijn. Verdenkingen begonnen toen in maart een schilderij van Lucas Cranach door de Franse autoriteiten van een tentoonstelling werd gehaald, in verband met deze vermeende vervalsingen. Later zou het Louvre-team concluderen dat voor deze stukken authenticiteit ontbreekt. Iemand maakte werken van perfecte meesters, in staat om het meest geoefende oog te intrigeren, zelfs gewapend met de allernieuwste technologieën. En dit is niet eens het meest fascinerende deel ...
Dit schilderij, zogenaamd van Hals, imiteert niet alleen een eerder bestaand schilderij. Het is een volledig nieuw stuk. De vervalser gebruikte niet alleen een bepaalde techniek in zijn vervalsing, hij raakte in de geest van Hals. In harmonie met zijn stijl en motivaties, bedacht hij een echo van de inspiratie van de meester. Net zoals de kwade genie van Descartes, neemt het wat wij zien als realiteit aan en wordt dat opnieuw uitgevonden in een hoax.
Zou het nieuwe 'oude' stuk zelf als een kunstwerk kunnen worden beschouwd? Is de schepper van een illusionaire wereld, bedacht om ons in de war te brengen, eigenlijk een kunstenaar?
- Artur Deus Dionisio