Vissen in een cirkel

Wij houden van Paul Klee! We presenteren dit werk vandaag (en een aantal meer in de toekomst) dankzij het Zentrum Paul Klee in Bern. : )

Vissen waren speciale wezens voor Paul Klee tijdens zijn artistieke carrière. De kunstenaar was gefascineerd door hun kleurrijke diversiteit en vooral door hun vermogen om zich zo vrij te bewegen onder water. Samen met vogels betrok Klee vissen zelfs bij zijn kunsttheorie en de lessen die hij gaf aan het Bauhaus. Klee omschreef de atmosfeer (lucht en water) als verwante "tussenliggende gebieden" tussen de aarde en de ruimte. Tegelijkertijd waren ze tussenliggende gebieden omdat mensen zich er slechts in beperkte mate in kunnen bewegen of hier bepaalde hulpmiddelen bij nodig hebben.

Eén van Klees mooiste visschilderijen werd gemaakt in 1926: Vissen in een cirkel. In het midden is een cirkel met zeven vissen en twee kleine gekleurde cirkels. De vissen lichten helder op in blauw, rood, oranje en groen tegen de donkere achtergrond. Het voetstuk verandert de cirkel in een glazen aquarium. Dit lijkt in een landschap te staan met één ronde en één langwerpige boom. De kijk op de binnenkant van deze wezens is typisch voor Klees afbeeldingen van dieren. In dit geval zien we de botten van de vissen en andere delen van hun ingewanden. Klee was ervan overtuigd dat elke vorm bepaald wordt door zijn binnenkant.

Klee schreef in zijn essay Ways to Study Nature: "Het object groeit voorbij zijn uiterlijk door onze kennis van zijn innerlijk en door de wetenschap dat het ding meer is dan zijn uiterlijke aspect suggereert."

Het skelet van een mens of dier bepaalt zijn uiterlijke vorm. In de kleinere vissen zien we ronde vormen. Deze doen denken aan ogen en tegelijkertijd aan wielen met spaken of een mechanisme met tandwielen.

Zie ook de twee kenmerkende zwarte lijnen in de cirkel van het aquarium. Deze lijken eigenlijk helemaal niet op hun plaats. Het zijn simpele symbolen die het verticale en het horizontale in Klees werk voorstellen. Door deze toe te voegen verwijst de kunstenaar naar stijgen en dalen en naar menselijke gevangenschap op aarde.

PS Hier is nog een Paul Klee-schilderij - Vismagie!