Boreas

Boreas is vernoemd naar de Griekse god van de noordenwind; erop afgebeeld staat een jonge vrouw geteisterd door de harde wind. De notities van de Royal Academy uit 1904 beschrijven het onderwerp van het schilderij als volgt: "In opwaaiende grijze en blauwe draperie loopt een meisje door een lentelandschap dat wordt geaccentueerd door roze bloesem en narcissen." Het schilderij werd halverwege de jaren 1990 te koop aangeboden na 90 jaar verloren te zijn geweest, wat opwinding teweegbracht in de kunstgemeenschap.

De veel duisterdere originele Griekse versie van het verhaal moet ook overwogen worden, ook al is het onwaarschijnlijk dat dit Waterhouse’s bedoeling was. Boreas, god van de noordenwind, was afgewezen door Orithyia, dochter van Erechtheus, een Atheense koning. Boreas besloot haar mee te nemen onder dwang, gezien geweld voor hem natuurlijker voelde, en ontvoerde haar toen ze bloemen aan het plukken was. Aeschylus schreef een toneelstuk over de ontvoering genaamd De Orithyia, maar het is verloren gegaan. Uiteraard komen dit soort thema’s veel voor in mythologie.

Plato besprak deze legende in De Phaedrus, waarin Socrates opmerkt dat dat de sofisten zeggen dat Orithyia misschien was gestorven doordat ze door de noordenwind op de stenen langs de rivier was geblazen, en dat daarom wordt gezegd dat ze was 'ontvoerd door Boreas'. Socrates weigerde het eens te zijn met de sofisten, omdat hun 'naturalistische' verklaringen van elk mythologisch figuur overweldigend en een tijdverspilling zouden zijn. "Ik accepteer wat in het algemeen wordt aangenomen, en ik bestudeer het verder niet, alleen mijzelf." Socrates had geen tijd voor zulke triviale dingen, omdat hij het bevel van het Orakel van Delphi opvolgde en hij eerst zichzelf moest kennen.

Alsnog is het een opvallend portret van een jonge vrouw die overvallen wordt door de wind met haar waaiende kleed, of ze de wind nu accepteert of niet. De prerafaëlieten wezen de mechanische aanpak af van de maniëristen die Raphael en Michelangelo opvolgden. Ze promootten de individualiteit van iedere kunstenaar en probeerden kunst en poëzie te verbinden. De beweging was ook geïnspireerd door de middeleeuwse cultuur en wat zij zagen als de vervlogen spiritualiteit en creativiteit die verloren was gegaan in de kunststromingen van de Renaissance.

Waterhouse werd geboren in Rome in 1849, als kind van twee Engelse schilders. Uiteindelijk vond hij zijn weg naar Londen, waar het gezin naar terugkeerde in 1854. Hij maakten vaak schetsen van kunst in het British Museum en in de National Gallery. Waterhouse schreef zich in 1871 in bij de Royal Acadamy of Art, waar zijn werk al spoedig werd vertoond op de zomertentoonstellingen van de school. Zijn vroege werk focuste op klassieke thema’s in grote schilderijen, zoals scènes uit het dagelijks leven en de Griekse mythologie.

-  Clinton Pittman

PS Bekijk hier tien klassieke meesterwerken die de lente verwelkomen!