Zelfportret met een glas champagne

Max Beckmann was een Duitse schilder, tekenaar, graficus, beeldhouwer en schrijver. Zelfportret met een glas champagne schilderde hij na de Eerste Wereldoorlog. Het is zijn derde zelfportret. Eerder portretteerde hij zichzelf als hospitaalsoldaat en als kunstenaar in zijn atelier. Hier zien wij hem als een elegante dandy, in smoking, zittend aan de bar van een nachtclub. Beckmann greep zo terug op een traditioneel thema. Afbeeldingen van vrolijke drinkers en feestgangers waren vooral geliefd in de 17e-eeuwse Nederlandse en Vlaamse schilderkunst. Maar dit portret is geen impressie van een uitgelaten vrolijkheid. Het hoofd van de kunstenaar lijkt op een schedel, zijn huid heeft een groenachtige tint en in zijn ogen zien we vleugjes rood en geel. Zijn lichaam is ingeklemd in het beperkte beeldoppervlak in een verkrampte, bijna verwrongen houding. Een grotesk uitziend individu lacht op de achtergrond. En in de spiegel, aan de linkerkant, lacht hetzelfde gezicht terug als een dreigende echo.

De periode direct na de Eerste Wereldoorlog werd gekenmerkt door heftige politieke en maatschappelijke omwentelingen. Terwijl oorlogsprofiteurs pronkten met hun rijkdom in nachtclubs, kleinkunst theaters en luxueuze hotels, vielen talloze anderen ten prooi aan armoede. Beckmann meet zich hier de tweeslachtige identiteit aan van de ziekelijke bon vivant, die, waarschijnlijk in de bar van het hotel Frankfurter Hof in Berlijn, poogt enig vermaak te vinden in zijn leven. Daar was zijn favoriete drank, volgens toenmalige getuigen, champagne. Het zou zijn klassieke rol worden die van de burger aan de zijlijn, de niet betrokken burger die de toeschouwer een spiegel voorhoudt.

We presenteren het schilderij van vandaag met dank aan het Städel Museum.

PS Vind je dit een mooi zelfportret? Dan moet je beslist eens kijken naar de 12 meest iconische en belangrijkste zelfportretten uit de kunstgeschiedenis!