Henryk Stażewski
Socrealizm lub inaczej realizm socjalistyczny był to kierunek w sztuce, określany jako metoda twórcza, istniejący od 1934 w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych. Miał tam oficjalny status podstawowej i jedynej metody twórczości artystycznej i był ideowym oraz propagandowym narzędziem partii komunistycznych. Pomimo swojej nazwy, prezentowane postaci są często bardzo wyidealizowane, stworzone w konwencji rzeźby klasycznej.
W komunistycznej Polsce Święto Pracy było jednym z najważniejszych dni w roku. Dzisiaj pokazujemy obraz polskiego artysty Henryka Stażewskiego, pioniera awangardy z lat 20 i 30 XX wieku, który przeżył krótki romans z realizmem socjalistycznym - ale cóż, w powojennej Polsce ciężko było takiego romansu uniknąć.
Obraz przedstawia chłoporobotnika w luźnej koszuli i kaszkiecie, dumnie siedzącego na maszynie rolniczej. Ukazany w planie niemal „amerykańskim”, niczym kowboj zdobywający Dziki Zachód w popularnym westernie, zamiast broni palnej dzierży w wyolbrzymionych dłoniach kierownicę pojazdu. Co ciekawe, sama ziemia, której uprawa zdaje się tematem przedstawienia, pozostała poza kadrem. Ramy kompozycji wypełnia monumentalna postać o migdałowatym kształcie, statecznie siedząca na tle nieba w niemal królewskiej pozie. Wzniecany przez maszynę jasny pył zarysowuje wokół konturu mężczyzny świetlisty nimb. Maszyna staje się zatem zmechanizowanym, słonecznym rydwanem. Chłoporobotnik zyskuje zaś cechy boskie, oświetlając drogę ku przyszłości.
Dzisiejszy obraz pokazujemy dzięki Muzeum Narodowemu w Szczecinie.