Jan van Eyck
Zwiastowanie Jana van Eycka (nie mylić z Antonem van Dyckiem) prawdopodobnie było wewntrzną częścią lewego skrzydła tryptyku. Niestety od 1817 nie odnaleziono śladów pozostałych skrzydeł. Zwiastowanie to złożone dzieło, którego symbolika jest wciąż przedmiotem dyskusji wśród historyków.
Obraz ukazuje Archanioła Gabriela, oznajmiającego Maryi, że urodzi Syna Bożego (Ewangelia wg św. Łukasza 1, 26-38). Na inskrypcji czytamy wypowiedziane przez niego słowa: „AVE GRÃ. PLENA” – „Badź pozdrowiona, łaski pełna”. Maria skromnie odwraca się i odpowiada: „ECCE ANCILLA DÑI” – „Oto ja, służebnica Pańska”. Drugie zdanie napisane zostało do góry nogami, co sugeruje, że jest ono przeznaczone dla samego Boga. Siedem promieni jako siedem darów Ducha Świętego, oświeca Maryję z okna znajdującego się wysoko po lewej stronie. Sam Duch Święty pod postacią gołębia kieruje się w stronę Matki Boskej. „To jest moment, w którym Boski plan zbawienia zostaje zainicjowany. Przez ludzką postać Chrystusa stary Wiek Prawa przeistacza się w nowy Wiek Łaski”.
Uważa się, że van Eyck malując Maryję, wzorował się na infantce portugalskiej – Izabeli Aviz, żonie Filipa Dobrego, księcia Burgundii. Artysta pełnił u pary książecej funkcję malarza dworskiego, a oni zlecili mu namalowanie tego dzieła. Maryja ukazana jest w niebieskiej szacie obszytej futrem gronostajów. Dodatki te były zarezerwowane dla wyższych warstw, co tłumaczy średniowieczne teorie, jakoby Maryja miała szlacheckie pochodzenie. Co typowe, zwłaszcza na północy, Archanioł Gabriel jest ukazany jako istota bardziej atrakcyjna od Maryi. Jego piękno, jako osoby o nieokreślonej płci, nie wzbudzało dwuznacznych myśli u odbiorcy. Żadna z postaci nie ma aureoli, co spowodowane jest dążeniem do realizmu w holenderskim malarstwie XV wieku (w późniejszych latach Włosi również podążą tą ściężką). Trudno jest odgadnąć pozę Matki Boskiej – nie wiadomo czy stoi, czy siedzi, a może klęczy.
Do 30 kwietnia w Muzeum Sztuk Pięknych w Gandawie możesz odwiedzić wystawę „must-see„ 2020: Van Eyck. Wizualne Rewolucje. Jeśli jednak nie dasz rady tam dotrzeć, nie martw się – DailyArt Magazine postara się zdać relację tak, jakbyś sam odwiedził wystawę. ;) A w międzyczasie zachęcamy do lektury dziesięciu ciekawostek, które musisz wiedzieć o Janie van Eycku!