Jacob Coeman
W Rijksmuseum w Amsterdamie obecnie ma miejsce bardzo ważna wystawa Niewolnictwo. Dziesięć prawdziwych historii. Na niej muzeum po raz pierwszy skupia się na niewolnictwie w holenderskim okresie kolonialnym. Ten czas (obejmujący 250 lat) jest integralną częścią historii Holandii. Był to okres, w którym ludzie zostali zredukowani do roli własności, obiektów, pozycji w księgach rachunkowych. Wystawa opowiada dziesięć prawdziwych historii ludzi, którzy w ten czy inny sposób byli związani z niewolnictwem.
Dziś chcemy Wam opowiedzieć o Surapatim.
Na ogromnym XVII-wiecznym portrecie rodzinnym w Rijksmuseum można zauważyć młodego mężczyznę z czarnymi, kręconymi włosami, które opadają mu luźno na ramiona. Ma na sobie plisowane spodnie do kolan, jasną koszulę i rozpiętą marynarkę. Na jego prawym ramieniu spoczywa sztandar. Nie widać jego stóp, ale prawdopodobnie nie nosi butów, podobnie jak kobieta obok, która krzywo na niego patrzy, gdy zabiera owoc z jej koszyka. Wzrok młodzieńca jest odwrócony od widza. Nie jest postacią, która wyróżnia się na obrazie; jako niewolnik stoi w cieniu luksusowo wystrojonej rodziny. Jednak ten chłopiec nie jest byle kim. To najprawdopodobniej Surapati, bohater narodowy Indonezji, który wsławił się walką z Holendrami w XVII wieku. Jego imię inspirowało niektórych do najszlachetniejszych czynów, a innych napawało strachem.
Surapati był zniewolonym Balijczykiem w służbie Holendra w Batawii. Udało mu się uciec i został przywódcą grupy zbiegłych Balijczyków. Początkowo walczył dla Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (VOC), ale ostatecznie przeciwko niej. Finalnie władał obszarem Jawy Wschodniej, gdzie zmarł z powodu ran odniesionych podczas walki z VOC.
Jacob Coeman namalował portret grupowy starszego kupca Pietera Cnolla, jego żony Cornelii van Nijenrode i ich dwóch córek, Cathariny i Hester, w Batawii w 1665 roku. Surapati musiał być jednym z wielu niewolników rodziny, ale fakt, że jest on przedstawiony na portrecie rodzinnym świadczy o jego znaczącej pozycji w gospodarstwie domowym. Co więcej, nosi sztandar Cnollów, co było zadaniem zarezerwowanym wyłącznie dla najważniejszych służących. Według jawajskich pism Surapati był synem władcy, ale skończył w rękach Holendra, który zabrał go do Batawii, gdzie przebywał jako zniewolony sługa. (Ten okres niewolnictwa nie występuje w zachodnio-jawajskim babad.) Córka Holendra później zakochała się w Surapatim i zgodnie z większością pism miał z nią romans; tylko w Balambangan babad odrzucił jej starania. W końcu opuścił Batawię, według jednych uciekając, a według innych wyłącznie z własnej woli.
Dzisiejszą historią dzielimy się dzięki Rijksmuseum.
P.S. Przez tysiąclecia w tradycji sztuki zachodniej dominowały osoby białe, podczas gdy ludzie o innym kolorze skóry byli znacznie niedoreprezentowani i źle przedstawiani. Było jednakże kilka wyjątków. Przeczytajcie tutaj o wspaniałym portrecie afrykańskiego króla Kacpra.